ධරිණි රාජසිංහම් සේනානායක
“පරිසරය යනු පාර්ශ්වික හානියක් නොවේ. එය හයිබ්රිඩ් යුද මාදිලියේ නවතම පෙරමුණයි. එයින් ආරක්ෂාවීම යනු ජීවිත ආරක්ෂා කරගැනීමයි. ”
(රුස්ලාන් ස්පිරින් කියෙව්හි යුක්රෙනියානු රාජ්යතාන්ත්රික)
“ වඩා බිහිසුණු බෝම්බ දැමීමද වර්ෂාව ඇති කිරීමද?”
(සීමොර් හෙර්ෂ්ගේ ලිපියක් තුළ උපුටා දක්වන ලද ඇමෙරිකන් හමුදා නිලධාරියෙකු විසින් වියට්නාමයේ කොමියුනිස්ට් ගරිල්ලන්ගේ රහසිගත උමං මාර්ග යටපත් කිරීමටත් එම ගරිල්ලන්ට ආධාර දුන් ගැමි ජනතාවගේ ගොවිතැන් විනාශ කිරීමටත් එක්සත් ජනපදය විසින් කෘත්රීම වැසි ඇති කරමින් දියත් කළ “ පොපායි මෙහෙයුම” පිළිබඳව සිදු කළ ප්රකාශයකිනි. )
.
2025 දෙසැම්බර් මස 11 වැනි දින එක්සත් ජනපද රාජ්ය දෙපාර්තුමේන්තුවේ දේශපාලන කටයුතු පිළිබඳ උප ලේකම් ඇලිසන් හූකර් (Allison Hooker) ශ්රී ලංකාවට පැමිණියාය. ඒ ශ්රී ලංකාවේ ආහාර සුරක්ෂිතතාව, අත්යවශ්ය බලශක්ති ප්රවාහන යටිතල පහසුකම් විනාශ කිරීම සඳහා ද ආර්ථික ස්වාධීනත්වය අහිමි වූ මෙම භූ-උපායමාර්ගික වශයෙන් වැදගත් ඉන්දියානු සාගර දිවයින සිරව ඇති ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලේ යුරෝබැඳුම්කර සහ එක්සත් ජනපද ණය උගුල තවතවත් සිරකරනු සඳහාද වේදිකාගත කරන ලද අසාමාන්ය “දිත්වා ” සුළිකුණාටුව දිවයිනට කඩාවැදීමට දින කීපයකට පෙරය. හුකර්ගේ සංචාරය අතරතුර කෘත්රිම වැසි ඇති කරන වළාකුළු වැපිරීමේ මෙහෙයුම් සඳහා යොදාගත හැකි යැයි අනුමාන කළ හැකි US C-301 Hercules ගුවන්යානා ශ්රී ලංකා ගුවන් හමුදා කඳවුරු තුළ ගොඩබස්වා තිබිණි. ඒ සමග එක්සත් ජනපද හමුදා නිලධාරින් 60ක් ද පැමිණි සිටි අතර මෙහි අරමුණ “මානුෂික ආධාර ” සැපයීම ලෙස ප්රකාශ විය.
එක්සත් ජනපදයේ වෙළඳ දෙපාර්තුමේන්තුවේ ජාතික සාගර සහ වායුගෝලීය පරිපාලනයේ (National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) of the US Department of Commerce) සහ එක්සත් ජනපද නාවික කාලගුණික සහ සාගර විද්යා ආඥාවේ (Naval Meteorology and Oceanography Command -NMOC) විශේෂඥයන් ශ්රී ලංකාවට පැමිණ සිටියේ ජලගැලීම් සහ නායයෑම් ඇතිවීමට දින 5කට පෙරය.
ශ්රී ලංකාව තුළ එක්සත් ජනපද යුද උපකරණ විශාල වශයෙන් සථානගත කර ඇති අතර මෙම දිවයින ඉන්දීය සාගරයේ මැද උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් ලක්ෂ්යයක පිහිටා ඇත. ශ්රී ලංකාව කලක් නොබැඳී ජාතින්ගේ සම්මේලනයේ වැදගත් සාමාජිකයෙකු ලෙස සැලකුණු රටකි. සීතල යුද සමය තුළ ගෝලීය භූ දේශපාලනයේ ප්රොක්සි යුද්ධයක් ලෙස අවුළුවා ලන ලද “දේශිය ” සිවිල් යුද්ධයකට 1983 සිට 2009 දක්වා ශ්රී ලංකාව ගොදුරුවී තිබිණි. එක්සත් ජනපදය විසින් කාලගුණය අත්පත්කරගැනීමට ඉලක්ක කර ඇති සහ “රීතින් මත පදනම් ක්රමය” (Rules based Order)යන අලංකාරිකයන් යොදාගනිමින් ආවරණය කරන ලද හයිබ්රිඩ් යුද මෙහෙයුම් දියත් කරන මෙම යුගයේ “දිත්වා කුණාටුව ” දිස්වන්නේ භූ ඉංජිනේරුකරණයේත් භූ දේශපාලනයේත් සිමාරහිත සම්මිශ්රණයක් ලෙසය.
පාරිසරික වෙනස්කම් සිදුකිරීම පිළිබඳ ගිවිසුම සහ පොපායි මෙහෙයුම (The Environmental Modification Treaty and Operation Popeye)
පාරිසරික වෙනස්කම් සිදුකිරීම පිළිබඳ සම්මුතිය (The Environmental Modification Convention -ENMOD) ජාත්යන්තර ගිවිසුමක් වන අතර එමගින් පාරිසරික වෙනස්කම් සිදු කිරීමේ තාක්ෂණය මිලිටරිමය හෝ වෙනත් පසමිතුරු ක්රියාකාරකම් සඳහා යොදාගැනීම තහනම් කර ඇත. වෙනත් ආකාරයකින් ප්රකාශ කරන්නේ නම් පාරිසරික වෙනස්කම් සිදුකිරීම පිළිබඳ ගිවිසුම (ENMOD) මගින් කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් සහ භූ ඉංජිනේරුකරණ තාක්ෂණය භාවිතයේ යෙදීම තහනම් කර තිබේ. මෙම ගිවිසුම ලෝකයේ රටවලට අත්සන් තැබීම සඳහා 1977 මැයි මාසයේ 18 වැනි දින ජිනීවාහිදී විවෘතකරනු ලැබූ අතර එය 1978 ඔක්තෝබර් මස 05 වැනි දින සිට බලාත්මකය.
ජාත්යන්තර ප්රජාව තුළ ENMOD වැනි ගිවිසුමක අවශ්යතාවය මතු වූයේ එක්සත් ජනපදය විසින් කාලගුණික යුද උපක්රම භාවිතයේ යෙදීම ඇරඹීම හේතුවෙනි. විශේෂයෙන්ම 1963 දී වියට්නාමයේ කොමියුනිස්ට්වාදින් විසින් දියත් කරන ලද ජාතික විමුක්ති අරගලයට එරෙහිව දියත් කරන ලද කෘත්රිම ලෙස වළාකුළු වැපිරීමේ ක්රම (Cloud Seeding ) මගින් ධාරානිපාත වර්ෂාවන් ඇති කිරීම සඳහා දියත් කරන ලද “ පොපායි මෙහෙයුම” (Operation Popeye) මෙයට හේතු විය. එක්සත් ජනපද මිලිටරිය මේ කාලගුණික යුද්ධය මගින් වියට්කොං ගරිල්ලන්ගේ උමං මාර්ග සහ සැපයුම් පද්ධතීන් විනාශ කිරීමටත්, වියට්කොං පාලනය යටතේ තිබූ ප්රදේශවල ජනජීවිතය සහ ආර්ථිකය විනාශකිරීමටත් සැලසුම් කර තිබිණි. මෙම ප්රවෘත්තිය ලෝකයට හෙළිදරවු කරන ලද්දේ සම්මානලාභී ජනමාධවේදී සීමොර් හෙර්ෂ් විසින් ලියන ලද “එක්සත් ජනපදය වර්ෂාව යුද අවියක් බවට පත්කරයි” යන ලිපිය මගිනි. එමගින් එක්සත් ජනපදය වියට්නාමය තුළ “ ”සැඟවුණු කාලගුණික යුද්ධයක් ” දියත් කර ඇතැයි හෙළිදරවු කර තිබේ.
පොපායි මෙහෙයුමේදී කෘත්රිම ලෙස වළාකුළු නිර්මාණය හෙවත් වළාකුළු වැපිරීම (Cloud Seeding) මගින් වියට්නාමයේ වාර්ෂික මෝසම් වර්ෂා කාලය දිග්ගස්සමින් එය දකුණු වියට්නාමයේ ඇමෙරිකන් හමුදාවන්ට එරෙහිව සටන් වදිමින් සිටි වියට්නාම් විමුක්ති හමුදා මඩවගුරක් තුළ ගිල්වා දැමීමට සැලසුම් කරන ලදි. මේ මගින් වියට්නාම් හමුදා වෙත චීනයේ සහ රුසියාවේ සිට ලැබුණ ආහාර, ඖෂධ සහ මිලිටරි සැපයුම් මාර්ග ගංවතුර සහ නාය යාම් මගින් විනාශ කිරීමද අරමුණ කර තිබිණි. වියට්නාම් හමුදාවන්ගේ සැපයුම් මාර්ග කම්පුචියාවේ සහ ලාඕසයේ කචුකර වනාන්තර හරහාද වැටී තිබිණි. සීතල යුද සමය තුළ යටත්විජිතවාදයට එරෙහි ගෝලීය දකුණේ අරගලයට එරෙහිව වොෂින්ටනය විසින් දියත්කරන ලද කොමියුනිස්ට් විරෝධී යුද්ධයේදී එක්සත් ජනපදයේ ආක්රමණික හමුදාවන්ගේ බලකොටුව වී තිබූ සයිගොං නගරය වැටලීමට වියට්නාම් හමුදාවන් යොදාගත් සුප්රකට “ හෝචිමිං පථය ” සහ කුචි උමං මාර්ග එක්සත් ජනපදයට බරපතල හිසරදයක් වී තිබිණි.
සීතල යුද්ධය වියට්නාමය තුළ උණුසුම් වෙමින් පැවැති අතර ඉන්දු-චීන සංග්රාම වේදිකාවේ ඝණ ඝර්මකලාපීය වනාන්තර සහ ඒවා අසල ගම්මාන වල පදිංචිකරුවන් රසායනික සහ ජීව විද්යාත්මක යුද්ධයකට ගොදුරු වෙමින් පැවැතිණි. වනාන්තරවල හරිත පත්ර ආවරණය ඉවත්කිරීම සඳහා “ ඒජන්ට් ඔරේන්ජ්” යන විෂ රසායනිකය භාවිතා කරන ලද්දේ එක්සත් ජනපද ගුවන් හමුදාවේ බොම්බ ප්රහාරයන් සඳහා අහසේ සිට හොඳින් වියට්නාම් හමුදාවන්ගේ කඳවුරු සහ චලනයන් නිරීක්ෂණය කළ හැකි වන පරිදිය. මෙම ජීව සහ රසායනික යුද අවි මගින් වියට්නාමයේ පරම්පරා ගණනාවක් යනතෙක්ම විකලාංග දරු උපත් සහ පිළිකා වැනි රෝගාබාධවලට ගොදුරු කෙරිණි. මේ අතර තවත් සීතල යුද මෙහෙයුම් බුරුමයේද දියත් කරමින් තිබිණි.
ආසියාවේදී එලෙස නාපාම් බෝම්බ හෝ “ඇලෙන සුළු ගින්දර ” වායුගෝලයේ ඔක්සිජන් අවශෝෂණය කර ගනිමින් මතුපිට ඇලෙමින් දැවැන්ත ගිනිජාලා නිර්මාණය කරන රසායනික සංයෝග 1944 මාර්තුවේදී ජර්මනියේ බර්ලින් නගරය තුළ යොදාගන්නා ලදි. මෙම රසායනිකය 1946-54 කාලයේදී පැවැති පළමු ඉන්දු චීන යුද්ධයේදී ප්රංශය විසින් පළමුවරට යොදාගෙන තිබූ අතර 1950-53 කාලයේදී පැවැති කොරියන් යුද්ධයේදී එක්සත් ජනපදය විසින් යොදාගෙන තිබිණි.
ඊනියා කොවිඩ්-19 වසංගත සමයේදී ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය විසින් ගෝලීය වශයෙන් පනවන ලද ලොක්ඩවුන් මගින් නැගී එමින් පැවැති ගෝලීය දකුණේ ආර්ථිකයන් විනාශ කරන ලදි. ඒ අතරම හදිසි තත්ත්වයක් පනවමින් ගෝලීය ආණ්ඩුවක් නිර්මාණය සඳහා අවශ්යවන ප්රධාන මෙවලමක් වූ ඩිජිටලීකරණය ප්රවර්ධනය කරන ලදි. මෙම වසංගතයෙන් ගැලවීමට එකම මග ලෙස හුවා දක්වන ලද ෆයිසර් සහ මොඩෙර්නා වැනි mRNA එන්නත් නිර්මාණය කරන ලද්දේ එක්සත් ජනපදයේ ආරක්ෂක දෙපාර්තුමේන්තුවේ උසස් පර්යේෂණ ආයතනය (US Department of Defense Advanced Research Agency – DARPA) විසිනි. මෙම ආයතනය විසින් අතිශය හානිකර නව වෛරස් නිිර්මාණය සඳහා වන පරීක්ණ හෙවත් “ Gain of Function Research -GoF” ද, එවාට ප්රතිකාර ලෙස ඉදිරිපත් කරන mRNA එන්නත් සඳහාද වෛරස් සහ එන්නත්වල ද්විත්ව භාවිතය සඳහා වන පරීයේෂණ පවත්වාගෙන යයි.
මෙම ද්විත්ව පර්යේෂණ බටහිර දැවැන්ත ඖෂධ සමාගම් සහ ජීවතාක්ෂණික සමාගම් වෙත දැවැන්ත ලාබ ලබාදෙන පරිදි සැලසුම් කර තිබේ. ඊනියා කොවිඩ්-19 වසංගතය තුළ ෆයිසර්, මොඩෙර්නා සහ අනෙකුත් එන්නත් නිෂ්පාදක සමාගම් මෙන්ම PCR පරීක්ෂණ කට්ටල නිෂ්පාදනය කරන ලද ජීවතාක්ෂණික සමාගම් ලද ලාභය ඩොලර් බිලියන සිය ගණනකි. මේ අතර “සෙනා දළඹුවා ” වැනි විවිධ පලිබෝධකයන් මුදාහරිමින් අස්වැන්න විනාශ කරමින් ආහාර හිඟයක් නිර්මාණය කරමින් ඒ හා සම්බන්ධ වෙළඳපොළ විකෘති කරමින්ද ලාභ ලැබීමටද කටයුතු කරන ලදි.
එදිරිවාදුකම් සඳහා කෘත්රීම කාලගුණ විපර්යාසකරණ පර්යේෂණ සිදු කිරීම සහ සංවර්ධනය ENMOD ගිවිසුම විසින් තහනම් කර තිබුණද කාලගුණ විපර්යාස තාක්ෂණය යටතේ වළාකුළු වැපිරීමේ (Cloud seeding) තාක්ෂණයන් ශීඝ්රයෙන් සංවර්ධනය කර තිබේ. කෘත්රිම වර්ෂා ඇති කිරීමේ තාක්ෂණය යටතේ, වළාකුළු වැපිරීමේ කටයුතු සඳහා වන රසායනික අහසේ විසුරුවාහැරීම සඳහා කුඩා පරිමාණ ඩ්රෝන යාත්රා යොදාගැනීමට මෑතකදී දරන ලද උත්සාහයකට එරෙහිව සිවිල් ගුවන්යානා නියමුවන්ගේ වෘත්තීය සමිති විසින් දැඩි විරෝධය පළ කර තිබේ. එම වෘත්තීය සමිති විසින් ෆෙඩරල් ගුවන් පරිපාලන ආයතනය වෙතින් ඉල්ලා සිටියේ එවැනි ඩ්රෝන භාවිතාව සඳහා දැඩි ආරක්ෂක මාර්ගෝපදේශන සීමා පනවන ලෙස හෝ ඒවා තහනම් කරන ලෙසය.
එක්සත් අරාබි ඒමිර් රාජ්යය ඇතුළු මැද පෙරදිග රටවල් රැසක් විසින් වැඩි දියුණු කරන ලද කෘත්රීම වර්ෂා ඇති කිරීමේ තාක්ෂණය භාවිතා කරනු ලබයි.
මාස කීපයකට පෙර ශ්රී ලංකා වරාය මගින් කිසිදු පරීක්ෂාවකින් තොරව නිදහස් කරන ලද “ අනතුරුදායක ද්රව්ය” ලෙස නම් කරන ලද කන්ටේනර් 323 තිබූ රසායනික ද්රව්ය හෝ අධිතාක්ෂණික උපකරණ පසුගිය නොවැම්බරය අවසානයේදී ශ්රී ලංකාව ගොදුරු කරගත් ධාරානිපාත වර්ෂාව, ජලගැලීම්, සුළි කුණාටු සහ නායයාම් උත්පාදනය කරන්නට යොදාගන්නාට ඇතැයි සමහර විශේෂඥයෝ සැක පහල කර තිබේ.
පොපායි මෙහෙයුමේ සිට දිත්වා මෙහෙයුම දක්වා: කාලගුණය බලය බහුගුණනයේ කිරීමේ අවියක් ලෙස
වර්තමාන ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්රම්ප් යටතේ එක්සත් ජනපද යුද දෙපාර්තුමේන්තුව ලෙස නැවැත නම් කරන ලද එක්සත් ජනපද ආරක්ෂක දෙපාර්තුමේන්තුව 1997 දී, “ කාලගුණය බලය බහුගුණනය කිරීමේ අවියක් ලෙස: 2025 දී කාලගුණය අත්පත් කරගැනීම”(Weather as a Force Multiplier: Owning the Weather in 2025) නමින් කෘත්රිම කාලගුණික විපර්යාසකරණය සහ ඒ හා සම්බන්ධ යුද තාක්ෂණය සංවර්ධනය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක විශ්ලේෂණයක් සහිත වාර්තාවක් නිකුත් කරන ලදි. මේ මගින් 1996 සිට කරමින් පවතින කාලගුණික අවි සංවර්ධනය සහ 2025දී ඒවා භාවිතයට ගැනෙන ආකාරයේ සීනාරියෝ සැලසුමක්ද ඉදිරිපත් කර තිබිණි.
එක්සත් ජනපද ගුවන් හමුදා මාණ්ඩලික ප්රධානියාගේ නියෝගයක් අනුව මෙම වාර්තාව සැලසුම් කර තිබුණේ එක්සත් ජනපදයේ ගුවන් සහ අභ්යවකාශ හමුදාවල ආධිපත්යය අනාගතයේදී ද දිගටම පවත්වාගෙන යාමට අවශ්ය සංකල්ප, ශක්යතාවන් සහ තාක්ෂණය පිළිබඳ පරීක්ෂා කිරීම සඳහාය.
1997 දී නිකුත් කළ මෙම වාර්තාවේ සඳහන් වන ආකාරයට , සතුරන්ට බාධාකිරීම සහ ඔවුන්ගේ කටයුතු කඩාකප්පල් කිරීම සඳහා උසස් ආකෘති, සංවේදක සහ කෘත්රීම කාලගුණික විපර්යාස තාක්ෂණය වැනි සංවර්ධනය කෙරෙමින් පවතින තාක්ෂණයන් ස්ථානීයව යොදාගනිමින් සංග්රාම භූමිය හැඩගැස්වීම සඳහා 2025 වර්ෂය වනවිට එක්සත් ජනපද ගුවන් සහ අභ්යවකාශ හමුදාවන්ට හැකියාව ලැබෙනු ඇත. මිලිටරි ඉලක්ක සඳහා කාලගුණ පාලනය අන්තර්ග්රහණය කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් පිළිබඳව මෙම වාර්තාව විසින් අවධාරණය කර ඇත. මෙහිදී ඔවුහු සමාජීය වශයෙන් නැගෙන විරෝධයන්ද අපේක්ෂා කරන නමුත් අනාගත යුද්ධ සඳහා මෙවැනි ශක්යතාවන් අත්පත් කර ගැනීමේ උපායමාර්ගික අවශ්යතාව අවධාරණය කරති. එමෙන්ම අනාගත යුද්ධවලදී නැනො තාක්ෂණය යොදාගනිමින් සිදු කරන “කෘත්රිම කාලගුණික තත්ත්වයන් ” වැනි අනාගතවාදි අදහස් කෙරෙහිද අවධානය යොමු කර ඇත.1997 දී නිකුත් කළ මෙම වාර්තාවේ සඳහන් වන ආකාරයට , සතුරන්ට බාධාකිරීම සහ ඔවුන්ගේ කටයුතු කඩාකප්පල් කිරීම සඳහා උසස් ආකෘති, සංවේදක සහ කෘත්රීම කාලගුණික විපර්යාස තාක්ෂණය වැනි සංවර්ධනය කෙරෙමින් පවතින තාක්ෂණයන් ස්ථානීයව යොදාගනිමින් සංග්රාම භූමිය හැඩගැස්වීම සඳහා 2025 වර්ෂය වනවිට එක්සත් ජනපද ගුවන් සහ අභ්යවකාශ හමුදාවන්ට හැකියාව ලැබෙනු ඇත. මිලිටරි ඉලක්ක සඳහා කාලගුණ පාලනය අන්තර්ග්රහණය කිරීමේ උපාය මාර්ගයක් පිළිබඳව මෙම වාර්තාව විසින් අවධාරණය කර ඇත. මෙහිදී ඔවුහු සමාජීය වශයෙන් නැගෙන විරෝධයන්ද අපේක්ෂා කරන නමුත් අනාගත යුද්ධ සඳහා මෙවැනි ශක්යතාවන් අත්පත් කර ගැනීමේ උපායමාර්ගික අවශ්යතාව අවධාරණය කරති. එමෙන්ම අනාගත යුද්ධවලදී නැනො තාක්ෂණය යොදාගනිමින් සිදු කරන “කෘත්රිම කාලගුණික තත්ත්වයන් ” වැනි අනාගතවාදි අදහස් කෙරෙහිද අවධානය යොමු කර ඇත.
උපාය මාර්ගික වාසි:
මෙම වාර්තාවේ අන්තර්ගත ප්රධාන සංකල්පයන් වනුයේ කාලගුණය අත්පත් කරගැනීමේ මෙහෙයුම තුළ ස්ථානීය කාලගුණික උපක්රම භාවිතා කරමින් ස්වකීය මිලිටරිමය චලනයන් සතුරාගෙන් වසං කිරීම සඳහා මීදුම ඇති කිරීම, වර්ෂාව මගින් ඉලෙක්ට්රොනික බාධා ඇති කිරීම හෝ ගුවන් ප්රහාර දියත් කිරීම සඳහා අවශ්ය පැහැදිලි අහසක් ඇති කිරීම වැනි කටයුතු මගින් උපාය මාර්ගික වාසියක් ලබාගැනීමයි.
අධි තාක්ෂණය ක්රියාවට යෙදවීම:
මෙම පත්රිකාව විසින් උසස් රේඛීය නොවන ආකෘති නිර්මාණය, පරිගණක බලය, ගෝලීය සංවේදක ජාලයන් ආදිය පිළිබඳව අවධාරණය කර තිබේ. මෙයට එලොන් මුස්ක් විසින් මෑතකදී ශ්රී ලංකාව තුල ක්රියාත්මක කරන ලද ස්ටාර්ලින්ක් පද්ධතියද ඇතුළත්වන බවට සැකයක් නැත.
උපරි උන්නතාංශ අරුණාලෝක පර්යේෂණ වැඩ සටහන:(High Altitude Auroral Research Program -HAARP)
මෙම වාර්තාවේ ඇලස්කාවේ ස්ථානගත කරන ලද දිශානුගත බලශක්ති අවියක් (Directed Energy Weapons – DEW) වන උපරි උන්නතාංශ අරුණාලෝක පර්යේෂණ වැඩ සටහන (High Altitude Auroral Research Program -HAARP) ගැනද සඳහන් වේ. එමෙන්ම උපරි උන්නතාංශ ලේසර් අවි (High Altitude Lazar Weapons – HEL)සහ ඩ්රෝන භාවිතය ගැනද එහි අන්තර්ගත වේ.
ක්රියාන්විත ශක්යතාවන් ලැයිස්තුව
- වළාකුළු ඝණීභවනය උත්ප්රේරණ හැකියාව, වර්ෂාව සහ මීදුම ඇති කිරීම
- කුණාටු උත්ප්රේරණය
- සතුරාට හානිවන පරිදි සටන් පෙරමුණු තුළ ජලගැලීම් ඇති කිරීම
- වළාකුළු ඝණීභවනය වළක්වමින් නියඟ ඇති කිරීම
- සතුරාගේ කඳවුරු සහ ගමන් බිම නිරීක්ෂණය පහසුවනු පිණිස වළාකුළු සහ මීදුම ඉවත් කිරීම
- පානීය ජලය හිඟය හෝ ගොවිතැන් විනාශය සඳහා සඳහා ඉඩෝර උත්ප්රේරණය කිරීම
දේශගුණය පිළිබඳ චිරස්ථාපිත ආඛ්යානය පිළිබඳ සැක කිරීමට ඔබ ජනාධිපති ට්රම්ප්ගේ ආධාරකරුවෙකු විය යුතු නැත. ඔබ කළයුතුව ඇත්තේ මිලිටරි ව්යාපාරික කාර්මික පර්යේෂණ පිළිබඳව විවෘත මහජන අවකාශයේ පවත්නා දැවැන්ත බුද්ධි තොරතුරු සම්ප්රදාය වෙත ප්රවේශයක් සලසා ගැනීම පමණි. එමෙන්ම පවත්නා දත්ත සහ අනුභූතික යථාර්ථයට එරෙහිව ගොඩනගා ඇති මහා ආඛ්යාන නැවැත පිරික්සීමට අවශ්යවන පාර්ශ්වික සහ විවේචනාත්මක චින්තන හැකියාවන් තමන් තුළ වර්ධනය කරගැනීමත් අවශ්යවනු ඇත. මෙහිදී ඉතිහාසය සහ භූගෝල විද්යාව පිළිබඳ යම් දැනීමක්ද ඔබ සතුව ඇත්නම් ඔබට එය වැඩිදුරටත් මහෝපකාරි වනු ඇත.
හයිබ්රිඩ් පාරිසරික යුද ක්රියා: මෝසම් සමග සෙල්ලම් කිරීම
දකුණු සහ අග්නිදිග ආසියාව මෙම සියවසේ ලෝක ආර්ථිකයේ ප්රධාන දැතිරෝදය වනු ඇති බවටත් එමගින් මෙම සියවස “ආසියාවේ සියවස ” ලෙස හැඳින්වෙනු ඇති බවටත් බොහෝ ආර්ථික සහ දේශපාලන විශ්ලේෂකයෝ මෑතකදී අදහස් පළකර තිබිණි. ඒ අතර එක්සත් ජනපද ජනාධිපති ඔබාමා යටතේ එක්සත් ජනපදයේ උපාය මාර්ගික සැලසුම් “ ආසියාව දෙසට හැරීම” (Pivot Asia) සඳහා යොමුකළ යුතු බව ප්රකාශයට පත්විය. කෙසේ වුවද දැන් මේ වනවිට දකුණු සහ අග්නිදිග ආසියාව මෝසම් වැසි භූ ඉංජිනේරුකරණය ඇතුළු කෘත්රිම කාලගුණික විපර්යාස තාක්ෂණයන් සහ ඩ්රෝන භාවිතා කෙරෙන හයිබ්රිඩ් යුද්ධයක කේන්ද්රය බවට පත්ව තිබේ.
2025 නොවැම්බරයේ අවසාන සතියේදී ශ්රී ලංකාව සහ ඉන්දියන් සාගරයේ නාවික, වෙළඳ සහ බලශක්ති සහ මුහුද යට දත්ත සන්නිවේදන මාර්ගය මත පිහිටා ඇති අනෙකුත් දකුණු සහ අග්නිදිග ආසියාතික භූඋපායික වශයෙන් වැදගත් දිවයින් තුළ දක්නට ලැබුණේ මෝසම් වැසි ආශ්රිත කාලගුණික යුද්ධයකි. ඉහත දක්වන ලද මුහුද යට සන්නිවේදන දත්ත කේබල් පද්ධතිය 2004 වර්ෂයේ දී ශ්රී ලංකාව, ඉන්දුනීසියාව, තායිලන්තය, මැලේසියාව, සහ ඉන්දියාව ඇතුළු රටවල ජනතාවගේ ජීවිත ලක්ෂයකට වඩා බිලිගත් ආසියානු සුනාමිය යටතේ ද හානියට ගොදුරු විය. මෙම සුනාමිය අනතුරුව ආසියාව පසුකර අප්රිකාවේ නැගෙනහිර වෙරල වෙත ගමන් කර තිබිණි.
නොවැම්බර් මස 28 වැනිදින එක්සත් ජනපදය විසින් වියට්නාමයේ දියත් කරන ලද කාලගුණික යුද මෙහෙයුමක් වන “පොපායි මෙහෙයුම ” සිහිගන්වන අභිරහස් අධි විභවයකින් යුතු සුළි කුණාටුවක ප්රහාරයට ශ්රී ලංකාව ගොදුරු විය. මෙම කුණාටුව භූ උපායික වශයෙන් වැදගත් ශ්රී ලංකාවට කඩා වැදුණේ ශ්රී ලංකාවේ නාවික හමුදාවේ 75 සංවත්සරය සැමරීමේ උත්සවයට පැමිණීමට නියමිතව සිටි එය රුසියාව, මැලේසියාව, මාලදිවයින, බංග්ලාදේශය සහ පකිස්ථානයේ නාවික හමුදාවන්ට සත්කාර කිරීමට සැරසෙමින් සිටියදීය. ඉන්දියානු නාවික හමුදාව නියෝජනය කරමින් ආසියාවේ කාර්ය බහුලතම වරායක් වන කොළඹ වරාය වෙත පැමිණ සිටියේ අයි.එන්.එස්. වික්රන්ත් ( INS Vikrant ) සහ අයි.එන්.එස්. උදේගිරි යන නෞකාවන්ය.
“නිදහස් සහ විවෘත ඉන්දු පැසිෆික් කලාපයේ ” අයිතිකරුවා ලෙස තමන් විසින්ම සළකාගනු ලබන එක්සත් ජනපදයේ නාවික හමුදාවන්ට මෙම නාවික හමුදා පෙරෙට්ටුවට ආරාධනා කර තිබුණේ නැත. කෙසේ වුවද යේමනයේ සිට පැමිණි “ දිත්වා” ලෙසින් නම් කරන ලද සුළි කුණාටුවේ කඩාවැදීම ඉහත නාවික හමුදා පෙරෙට්ටුව පැවැත්වීමට නියමිතව තිබූ නොවැම්බර් 30 වැනි දාට දින දෙකකට පෙර සිදු වූ හෙයින් එම උත්සවය අවලංගු කරන ලදි. එමෙන්ම අවධානයට යොමුවන තවත් සිදුවීමක් වන්නේ දිත්වා කුණාටුවේ කඩාවැදීමට දින 5කට පෙර එනම් නොවැම්බර් මස 22 වැනි දින එක්සත් ජනපදයේ වෙළඳ දෙපාර්තුමේන්තුවේ ජාතික සාගර සහ වායුගෝලීය පරිපාලනයේ (National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) of the US Department of Commerce) සහ එක්සත් ජනපද නාවික කාලගුණික සහ සාගර විද්යා ආඥාවේ (Naval Meteorology and Oceanography Command -NMOC) විශේෂඥයන් ශ්රී ලංකාවට පැමිණ සිටියහ.ඔවුන්ගේ ගමනේ අරමුණ ලෙස දක්වා තිබුණේ ශ්රී ලංකාවේ ජල විද්යාත්මක සිතියම්ගත කිරීමේ හැකියාවන් ව්යාප්ත කිරීමය.
දිත්වා සුළි කුණාටුවේ ගමන් පථයේ ප්රක්ෂේපනය අබිරහස් ලෙසින් විකෘති වූවක් විය. ඒ වනවිටත් ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලේ ණය උගුලට සිර වී සිටි ශ්රී ලංකා දිවයින පුරාම මෙම අසාමාන්ය සුළිකුණාටුව දැඩි ලෙස හානිදායක අයුරින් බලපෑවේය. ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය විසින් පනවන ලද වසර දෙකක ඊනියා කොවිඩ්-19 වසංගත ලොක් ඩවුන් හමුවේ ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථිකය දැඩි පසු බෑමකට ලක්ව තිබිණි. ඒ අතර බ්රිතාන්යයේ පළමු යටත් විජිතවලින් එකක් සහ ලෝකයේ බදු වංචනිකයන්ගේ ප්රියතම මූල්ය තිප්පලක් වන කැරිබියන් දූපත්වල සෙන්ට් කිට්ස් ඇන්ඩ් නෙවිස් (St. Kitts and Nevis) හි හැමිල්ටන් රිසර්ව් බැංකුව විසින් ඩොලර් මිලියන 250ක ණය සහ වාරික ගෙවීම අත්හිටුවීම පිලිබඳව ශ්රී ලංකා රජයට එරෙහිව පවරන ලද නඩුව නිමිත්තක් කොටගෙන මහබැංකුවේ බ්ලැක්රොක්, ජේ.පී මෝර්ගන් චේස් සහ ජාමු රමුදලේ ඒජන්තයන් විසින් ශ්රී ලංකාව බංකොළොත් රාජ්යයක් බවට ප්රකාශකරන ලද්දේ ගෝලීය මූල්ය කාටලයට “ණය ප්රතිව්යුහගතකරණය ” යටතේ ලංකාවේ ආර්ථික සහ දේශපාලනික ස්වාධිපත්යය සහමුලින්ම යටත්කර ගැනීමට අවශ්ය පසුබිම සකස් කරදෙනු පිණිසය. අනතුරුව එක්සත් ජනපදය විසින් වේදිකාගතකරන ලද ආණ්ඩු පෙරලීමේ මෙහෙයුම මගින් බටහිර භූදේශපාලනික, මිලිටරි සහ මූල්ය අවශ්යතාවන් ඉටුකර දෙන ආණ්ඩු පිලිවෙළින් රනිල් වික්රමසිංහ සහ අනුර කුමාර දිසානායක යටතේ පිහිටුවන ලදි.
කුතුහලය දනවන ලෙසින් “දිත්වා ” ලෙස නම් කරන ලද කුණාටුව ශ්රී ලංකාවේ උපායමාර්ගික වශයෙන් වැදගත් ප්රවාහන සහ බලශක්ති යටිව්යුහයන්ටද නගර සහ කෘෂිකාර්මික අස්වැන්නටද, ආහාර සුරක්ෂිතතාවටද, දැවැන්ත හානියක් සිදු කරන ලදි. සංචාරක සමයේ ආරම්භයත් සමග සිදු වූ මෙම විනාශය එම කර්මාන්තයටද දැඩි ලෙස බලපෑවේය. එය ද්විගුණ, ත්රෛගුණ හෝ චතුර්ගුණ විනාශයක් විය. එය නිසැකවම අරමුණු 4ක් ඉටුකරගැනීම සඳහා එක්සත් ජනපදය විසින් වියට්නාම් යුද්ධයේදී දියත් කළ “පොපායි මෙහෙයුම ” නම් කාලගුණික යුද මෙහෙයුමට සමානවිය. එනම් මංමාවත් මඩවගුරක් බවට පත්කිරීම, නාය යැම් මගින් මාවත් අවහිර කිරීම, පාලම් කඩා බිඳීයාමට සැලැස්වීම සහ සාමාන්ය වර්ෂාකාලයේදී සිදුවනවාට වඩා කාලයක් තුළ මාවත් මඩවගුරු තත්ත්වයේ පවත්වාගෙන යාම ආදි අරමුණුය.
ඇතැම් වාර්තා අනුව දිත්වා කුණාටුව ආරම්භවී ඇත්තේ අරුගම්බේ සහ පොතුවිල් ප්රදේශයෙනි. ශ්රි ලංකාවේ අග්නිදිග වෙරළාශ්රිත මෙම ප්රදේශයට ත්රස්තවාදි ප්රහාරයක් එල්ලවීමේ අවදානමක් ඇති බව පසුගිය වසරේදී එක්සත් ජනපද තානාපතිවරිය විසින් අනතුරු අඟවා තිබුණි. ඊශ්රායල් ජනපදකරණයට නතු වූ මෙම ප්රදේශය ඊශ්රායල් සංචාරකයන් සඳහා ද ආකර්ෂණීයවූවක් වන අතර ෂබාද් හවුස් වලින් ගහණය. පසුව මෙම කුණාටුව බටහිරට දෙසට ගමන් කරමින් මධ්ය කඳුකරය තුළ දැඩි විනාශයක් සිදු කරන ලදි. අනතුරුව නැවතත් අභිරහස් ලෙස ආපසු හැරෙමින් උපායමාර්ගික වශයෙන් වැදගත් ස්වාභාවික වරායක් පිහිටි ත්රිකුණාමලය වෙත ගමන්කරමින් තුනී වී දකුණු ඉන්දියාවට ඇතුළු විය.
මෙම දිත්වා කුණාටුවේ බලපෑම එහි ප්රක්ෂේපණයටද වඩා අහිරහස් එකකි. එය සැලසුම් කර ඇත්තේ රටේ දරාගැනීමේ හැකියාව අවසාන වශයෙන්ද විනාශ කිරීම සඳහාද?
දේශගුණික ව්යසන ධනවාදයෙන් සහ ESG නිල් සහ කොළ බැඳුම්කර මගඩියෙන් මිහිතලය රැකගැනීම
ප්රචණ්ඩ දිත්වා කුණාටුවේ වියරු විනාශය සම්බන්ධයෙන් දොෂාරෝපණය එල්ලවූයේ “දේශගුණික විපර්යාසයන්ට ” මිසෙක ඉන්දියානු සාගර කලාපය තුළ උත්සන්න කෙරෙමින් පවතින භූ ඉංජිනේරුකරණ,හයිබ්රිඩ් කාලගුණික යුද මෙහෙයුම්වලට නොවේ. එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානය විසින් ප්රවර්ධනය කරනු ලබමින් සිටින “මානව ක්රියාකාරකම් හේතුවෙන් කාබන් විමෝචනය ඉහළයාම නිසා සිදුවන දේශගුණික විපර්යාස ” යන ප්රෝඩාකාරි ආඛ්යානය බොහෝ විකෘති අර්ථකතනයන්ගේ පෙරමුණ බවට පත්ව තිබේ.
ශ්රී ලංකාව තුළ සුපුරුදු පරිදි රජයේ ආයතන සහ අනුර කුමාර දිසානායකගේ ව්යාජ වාමාංශික ජාතික ජනබලවේග රූකඩ ආණ්ඩුව එකිනෙකාට එරෙහිව දෝෂාරෝපණය කරගනිමින් විනාශයේ සැබෑ හේතුන් වසංකරවන නොමග යවන සුළු ක්රිඩාව මෙවරද ක්ෂණිකවම ආරම්භ කරන ලදි. ඒ අතරම සීමාරහිත මානුෂික ඛේදවාචකයක පුවත් සමග මිශ්රකරන ලද සාවද්ය තොරතුරු ව්යාපාරයක්ද කෝපරේට් මාධ්ය සහ සමාජ මාධ්යජාලා ඔස්සේ ප්රචාරය වෙමින් පැවැතිණි.
එක්සත් ජනපද හමුදා නිලධාරින් පිරිසක් සිය යුද උපකරණද සමග අත්දැකීම් සහිත හමුදාවක් සිටින ශ්රී ලංකාව තුළ කරන්නේ කුමක්දැයි විමසීමට ශ්රි ලාංකික ජනතාවගෙන්ම එකතුකරගන්නා ලද ආධාර නැවැත බෙදාහරිමින් සිටි ඇමෙරිකන් ගැති කෝපරේට් මාධ්ය චැනල ඉදිරිපත්වූයේ නැත. අසල්වැසි ඉන්දියාව විසින් හමුදා රෝහල් එවන ලද අතර ජපානය විසින් තවත් ක්ෂේත්ර රෝහලක් පිහිටුවන ලදි.
එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ විසින් ප්රවර්ධනය කරනු ලබන “ පොසිල ඉන්ධන දහනය නිසා සිදුවන කාබන් විමෝචනය හා සම්බන්ධිත මානව ක්රියාකාරිත්වය හේතුවෙන් සිදුවන දේශගුණ විපර්යාස අර්බුදය ” යන ආඛ්යානය විසින් හයිබ්රිඩ් යුද මෙහෙයුම්වල කොටසක් ලෙස නිර්මාණය කෙරෙන ස්වාභාවික නොවන ස්වාභාවික විපත් සහ දේශගුණික අර්බුදය පිළිබඳ සත්යය ජනතාවගෙන් වසං කරමින් සිටියි.
මෙම යුද මෙහෙයුම් එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ “පාරිසරික වෙනස්කම් සිදුකිරීම පිළිබඳ සම්මුතිය” (The Environmental Modification Treaty -ENMOD) ගිවිසුමට එරෙහි වන නමුත් එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානය ඒ පිළිබඳව කිසිදු විරෝධයක් දක්වා නැත. එක්සත් ජාතින්ගේ CoP සම්මේලන තුළද මිලිටරි ව්යාපාරික කාර්මික සංකීර්ණය පිළිබඳව හෝ පරිසර දූෂණය කරමින් එක්සත් ජනපදය විසින් ලොවපුරා පිහිටුවා ඇති දැවැන්ත හමුදා කඳවුරු 800ක ජාලය ගැන හෝ කවර අවස්ථාවකවත් සඳහන් කර නැත. ඒ වෙනුවට එක්සත් ජාතින්ගේ මහලේකම්වරයා අවධාරණය කර ඇත්තේ පොසිල ඉන්ධන භාවිතය මුළුමණින්ම නැවැත්විය යුතු බවය.
දේශගුණ විපර්යාසය පිළිබඳ නිල ආඛ්යානය විසින් මෙම ග්රහලෝකයේ පරිසර දූෂණයට බලපාන ප්රධාන සාධකය වැරදි ලෙස හඳුනාගෙන ඇතිවාක් පමණක් නොව එමගින් භූ ඉංජිනේරුකරණය මගින් සිදුකෙරෙන දේශගුණික අපරාධ වසංකරමින් ඒවා වගකීමෙන් නිදහස් කර තිබේ. එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ මහලේකම් ඇන්ටෝනියෝ ගුටරෙස් ගේ “දේශගුණය උණුවී බුබුලුලෑම ” පිළිබඳ ආඛ්යානය විසින් එක්සත් ජාතින්ගේ-ස්වාභාවික ව්යසන සහ ස්වභාව ධර්මය සතුරෙකු බවට පත්කොට එය ඉලක්කයක් බවට පත් කිරීමේ ක්රියාවලියට ආවරණයක් සපයයි.
“ මිනිස් ක්රියාකාරිත්වය නැතහොත් පොසිල ඉන්ධන දහනයෙන් සිදුවන කාබන් විමෝචනය හේතුවෙන් පෘථිවියේ උෂණත්වය ඉහළයාම නිසා මතුව ඇති දේශගුණ අර්බුදයක් ” පිළිබඳ ආඛ්යානය විසින් නිල් සහ හරිත බැඳුම්කර (green and blue bonds), පාරිසරික-සමාජීය-ආණ්ඩුකරණ (Environmental Social and Governance -ESG) බැඳුම්කර, සහ එම ක්රියාවලිය හා සම්බන්ධිත කොටස්, තිරසාරත්ව බැඳුම්කර (Sustainability bonds) ආදි මූල්ය මගඩි හරහා කෝපරේට් සහ මූල්ය උවමනාවන් හරිත ශෝධනයට ලක්කිරීමට අවස්ථාව සලසා දී තිබේ.
නිල් සහ හරිත බැඳුම්කර මගඩි ඇතුළු දේශගුණික ව්යසන ධනවාදය පදනම්ව ඇත්තේ කාබන් ක්රෙඩිට් සහ කාබන් විමෝචන ශුන්ය (Net Zero calculations) ගණනය කිරීම් වැනි මූල්ය ප්රෝඩාවන් මතය. එක්සත් ජාතින්ගේ සංවර්ධන වැඩසටහන (United Nations Development Programme- UNDP ) විසින් මෙම ජාවාරම් උත්කර්ෂයට නංවා ඇති ඒවා යටත්විජිතවාදි පැරිස් කණ්ඩායමට(Colonial Club de Paris) අයත් බැඳුම්කර හිමියන්ගේ උවමනාවන් ඉටුකරයි. ප්රංශ ජනාධිපති මාර්කෝන්ගේ දැඩි අනුග්රහය ලද පැරිස් දේශගුණික ගිවිසුම (UN Paris Climate Accords) විසින් මෙම මූල්ය ජාවාරම්වලට ශ්රී ලංකාව වැනි රටවල් ගොදුරුකරවා ගැනීමට තවදුරටත් ඉඩකඩ සලසා ඇත.
හරිත, නිල් සහ තිරසාර බැඳුම්කර සහ කොටස් මේ දිනවල මූල්ය වෙළඳපොළවල් පුරා වේගයෙන් වර්ධනය වන අංශ වන අතර කෘත්රිම බුද්ධිය හා සම්බන්ධ වෙළඳපොළ කොටස් පුපුරා යාමට ආසන්න බැලූනයක් මෙන් පිම්බෙමින් පවතී. මේ අතර, දේශගුණික ව්යසන රක්ෂණය(climate disaster insurance) මේ වන විට ලොව පුරා තවත් මූල්ය වර්ධන අංශයක් බවට පත්ව ඇත.
මෙය ඇන්තොප්රොසීන යුගයක් නොවේ. පෘථිවිය සහ මානව සංහතිය තවමත් ගෙවමින් සිටින්නේ හොලොසීන යුගයයි. භූගෝල විද්යා විශේෂඥ මණ්ඩලය
ඇන්ත්රෝපොසීන යුගය (Anthropocene) ලෙසින් නිර්වචනය කෙරී ඇත්තේ දේශගුණය සහ පරිසරය කෙරෙහි බලපාන ප්රධාන සාධකය මානව ක්රියාකාරකම් ලෙස සලකන භූ විද්යාත්මක යුගය ලෙසය.
හොලොසීන් (Holocene) යුගය යනු පෘථිවි ඉතිහාසයේ අවසාන වසර 11,700 සඳහා ලබා දී ඇති නමයි – අවසාන ප්රධාන ග්ලැසියර යුගයේ අවසානයෙන් පසු කාලය, නැතහොත් “අයිස් යුගය.” ලෙසින් හොලොසීන් යුගය නිර්වචනය කෙරී ඇත. එතැන් සිට, කුඩා පරිමාණ දේශගුණික විපර්යාස සිදුවී ඇත. නිදසුනක් ලෙස විශේෂයෙන් ක්රි.ව. 1200 සහ 1700 අතර පැවැති “කුඩා අයිස් යුගය” දැක්විය හැකිය. නමුත් සාමාන්යයෙන්, හොලොසීන් යනු අයිස් යුග අතර සාපේක්ෂව උණුසුම් කාල පරිච්ඡේදයකි.
වර්තමාන යුගය නව භූ විද්යාත්මක “ඇන්ත්රෝපොසීන යුගයක් ” ලෙස හඳුන්වන ලෙස නිල වශයෙන් කෙරී තිබුණ යෝජනාව 2024 වර්ෂයේ මාර්තු මාසයේදී භූවිද්යාඥයන්ගෙන් සැදුම්ලත් විශේෂඥ මණ්ඩලයක් විසින් ප්රතික්ෂේප කරන ලදි. එම යෝජනාවට පක්ෂව ඉදිරිපත් කර තිබූ සාක්ෂි සහ තර්ක විමර්ශනය කිරීමෙන් අනතුරුව මෙම ප්රතික්ෂේප කිරීම සිදුවිය. මෙය සිදු වූයේ වර්ෂ 15ක් පුරා විවිධ දත්ත, සාක්ෂි, සහ තර්ක විශ්ලේෂණයට සහ විවාදයට ලක්කරමින් ගෙන ගිය ක්රියාදාමයකින් පසුවය. මෙම විශේෂඥ මණ්ඩලයේ නිගමනය ජාත්යන්තර භූගෝල විද්යාඥයන්ගේ සංගමය විසින් නිල වශයෙන් ස්ථිර කර තිබේ.
මානව ක්රියාකාරකම් යුගය(Anthropocene) පෘථිවියේ නව භූගෝලීය යුගයක් ලෙස නම් කරන ලෙසත් වර්තමාන හොලෝසීන(Holocene) යුගය අවසන් කරන ලෙසත් නිල වශයෙන් කර තිබූ යෝජනාව මෙහිදී මෙම විශේෂඥ මණ්ඩලය විසින් දැඩි ලෙස ප්රතික්ෂේප කරන ලදි. නමුත් පෘථිවිය තවමත් පවතින්නේ හොලෝසීන යුගයක් තුළ බවට විශේෂඥ මණ්ඩලය විසින් දෙන ලද තීන්දුව මගින් විවිධ බලවේග විසින් වර්තමානයේ ගෝලීය පරිමාණ දේශගුණික අර්බුදයක් පවතින බවට ගෙන යන ප්රචාරයට කිසිදු විද්යාත්මක පදනමක් හෝ සාක්ෂියක් නැති බව පෙන්වා දී ඇත.
නමුත් මේ මගින් සංවර්ධන ක්රියාකාරකම් හේතුවෙන් ප්රාදේශිය වශයෙන් ඇතිවෙන දේශගුණික ව්යසනයන් ප්රතික්ෂේප කිරීමක් සිදු නොවේ. මෙම තීන්දුව ගෙන ඇත්තේ ඇත්තේ ගෝලීය පරිමාණ ඓතිහාසික දෘෂ්ඨිකෝණයකින් කරන ලද විමර්ශනයක් තුළය. ගැටළුව වන්නේ දේශීය හෝ ප්රාදේශීය වශයෙන් සංවර්ධන ක්රියාකාරකම් හේතුවෙන් ඇතිවන ව්යසනයන් පිලිගත නොහැකි මට්ටමකට ගෝලීය පරිමාණ කාල-අවකාශයක් දක්වා ගෙනයමින් කෝපරේට් මාධ්යය, රාජ්ය හා රාජ්ය නොවන සංවිධාන විසින් බිය උපදවන චිත්රයක් මවමින් විශාලනය කර අතිශයෝක්තියෙන් දැක්වීමයි.
සංවර්ධන ක්රියාදාමයන් මගින් උත්ප්රේරණය කරනු ලබන දේශීය හෝ කලාපීය පාරිසරික ව්යසනයන් හේතුවෙන් මෙම යුගය පෘථිවි භූගෝල විද්යාව තුළ ගෝලීය පරිමාණ වෙනස් කම් සහිත වෙනම යුගයක් නැතහොත් “ඇන්ත්රොපොසීන යුගයක් ” ලෙසින් නම් කිරීම කළ නොහැකි අතර එසේ කළ යුතුද නොවෙයි. මෙහිදී ස්වාභාවික සහ සැලසුම් සහගත ලෙස කෘත්රිම ලෙස නිර්මාණය කරනු ලබන දේශගුණික ව්යසනයන් අතිශයෝක්තියට නංවමින් කෝපරේට් ජනමාධ්ය විසින් අතිශයෝක්තියෙන් පතුරුවාහරිනු ලබන දේශගුණික භීෂණය සමාන කළ හැක්කේ කොවිඩ්-19 පන්නයේ මනෝවිද්යාත්මක යුද මෙහෙයුමකටය. මේ මගින් වායුගෝලය, සාගරය, අභ්යවකාශය, ඇන්ටාක්ටිකාව ආදි ගොලීය පොදු අවකාශයන්ට දොස්පවරමින් භීෂණය සහ සාවද්ය තොරතුරු ප්රචාරණය සිදුකිරීමට ඉඩ සලසාගනු ලබයි. එමෙන්ම දේශගුණික ව්යසන ධනවාදයට ජීව විද්යාත්මක යුද්ධයේ සහ භූ ඉංජිනේරුකරණයේ හයිබ්රිඩ් ආකාරයන් දියත් කිරීමටද එමගින් අවස්ථාව විවර කරගනී.
මානව ක්රියාකාරකම් හේතුවෙන් සිදුවන දේශගුණ විපර්යාසය පිළිබඳ ආඛ්යානය හෙවත් “ ඇන්ත්රෝපොසීන ආඛ්යානය” තහවුරු කිරීම සඳහා අවශ්යවන “ දේශගුණික ව්යසන” නිර්මාණය සඳහා භූ ඉංජිනේරුකරණ තාක්ෂණය සහ කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් යොදාගනු ලබයි. එමෙන්ම අනෙක් අතට භූ ඉංජිනේරුකරණය සහ කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් වල ප්රතිඵල වසංකිරීම සඳහා ඉහත ඇන්ත්රෝපොසීන ආඛ්යානය යොදාගනු ලබයි.
මානවයන් විසින් පෘථිවිය භූගෝල විද්යාත්මකව ගෝලීය පරිමාණ විපර්යාසයකට ලක් කර ඇතැයි යන මතය මානව විද්යාඥයන්ගේ දැඩි විවේචනයට ලක්ව තිබේ. මෙම මතය ප්රමාණවත් සාක්ෂි සහිතව සනාථකර නැති බව පෙන්වා දෙන ඔවුහු මෙම මතය බිහිවී ඇත්තේ යුරෝපීය කාර්මික විප්ලවය ඇන්ත්රෝපොසීන යුගයේ ආරම්භක දිනය ලෙස සලකන “ යුරෝ කේන්ද්රීය” ප්රවේශය තුළින් බව පෙන්වා දෙති. අප තවමත් ජීවත්වන්නේ භූ විද්යාත්මක හොලෝසීන යුගයේ වන අතර එය ඇන්ත්රොපොසීන යුගයක් ලෙස භූ විද්යාත්මකව නම් කළ නොහැකිය.නමුත් දැවැන්ත අවිද්යාත්මක සාවද්ය තොරතුරු ව්යාපාරයක් විසින් මෙම කරුණ වළලා දමා තිබේ. දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සාවද්ය තොරතුරු ප්රගුණනය කරමින් බෙදාහරින එක්සත් ජාතින්ගේ දේශගුණික සමුළුව (CoP) තුළ මෙය දිගටම සිදු වේ. ඒ මගින් ස්වභාව ධර්මය ආයුධයක් බවට පත්කිරීමට සහ ප්රෝඩාකාරි නිල්, හරිත සහ තිරසාරත්ව බැඳුම්කර මගින් මූල්යකරණය කිරීමට ඉඩ සලසයි. එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ
“ බුබුලු ලමින් උණු වී දියවී වැගිරෙන දේශගුණය” සහ “සදාතනික ගෝලීය බහුවිධ අර්බුදය ” යන පිළිබඳ ආඛ්යාන යොදාගනිමින් බ්ලැක්රොක් වැනි ලාභය හඹා යන ගිජුලිහිණි සමාගම් සිය ආයෝජන කළඹ මගින් ඉහත වංචාකාරි බැඳුම්කර හරිතශෝධනයට ලක් කරයි.
ආර්ථිකය විනාශ කිරීමට සඳහා දියත් කර ඇති භූ ඉංජිනේරුකරණ සහ කාල යුද ප්රහාර වසං කිරීම සඳහා දේශගුණික අර්බුදය පිළිබඳ ආඛ්යානය යොදාගනිති.
සරදමකට මෙන් එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානය විසින් මිලිටරි අරමුණු සඳහා පාරිසරික වෙනස් කිරීම් තහනම් කරමින් සම්මත කර ඇති ENMOD ගිවිසුම සහ ජෛව විවිධත්වය සුරැකීමේ ගිවිසුම මගින් තහනම් කර ඇති නමුත් දැනට සිදු කෙරෙමින් පවතින භූ ඉංජිනේරුකරණ සහ කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් වසං කිරීම සඳහා යොදාගනු ලබන්නෙ එක්සත් ජාතීන්ගේ ඇන්ත්රෝපොසීන දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ආඛ්යානයයි. ඒ මගින් අත්යවශ්ය යටිතල පහසුකම් විනාශ කිරීමි සඳහා දියත් කෙරෙන පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කල නොහැකිවූත් චාලක නොවන්නාවූත් ලේසර් වැනි බලශක්ති අවි මත පදනම් ප්රහාර හෝ සයිබර් ප්රහාර වලින් සමන්විත හයිබ්රිඩ් යුද ආකාරයන්ට ආවරණයක් සපයයි.
භූ ඉංජිනේරුකරණය සහ ඩ්රෝන යොදාගනිමින් කෘත්රීම වර්ෂා නිර්මාණය විසින් නාය යාම් ඇති කරමින් ගම්මාන පිටින් වළ දැමුණ අතර “පොපායි මෙහෙයුම ” මගින් සිදු කළ ආකාරයටම අයහපත් දේශගුණය වෙත වරද පටවනලදි. ස්වභාවධර්මය ආයුධයක් බවට පත්කරමින් අපගේ සතුරෙකු බවට පත්කළවුන්ම , ඒ සතුරාගෙන් අපව “ගලවාගැනීම” සඳහා ණය සඳහා ස්වභාව ධර්මය හුවමාරුව (Debt-for-Nature-Swaps) , නිල්,හරිත සහ තිරසාරත්ව බැඳුම්කර ආදිය හඳුන්වා දෙමින් ස්වභාව ධර්මය මූල්යකරණයට ලක්කරමින් සිටිති.
හයිබ්රිඩ් යුද මෙහෙයුම් සැලසුම් කරනු ලබන්නේ එහි වගකීම පිළිගත හැකි ලෙසින් ප්රතික්ෂේප කිරීමට හෝ වෙනත් අයෙකු මත පැටවීමට හැකිවන පරිදිය. ඉන්දියාව සහ ඉන්දීය සාගර කලාපය තුළ සිදුවෙමින් පවතින භූදේශපාලනික වර්ධනයන් විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව බටහිර බලපෑම් නොතකා රුසියාව සමග සිය සබඳතා තවදුරටත් ශක්තිමත් කර ගැනීමත් රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැඩිමීර් පුටින්ගේ ඉන්දියානු සංචාරය දෙසැම්බර් මස පළමු සතියේ යෙදී තිබීමත් විසින් පොපායි මෙහෙයුම පන්නයේ මෝසම් වැසි ආශ්රිත කාලගුණික ප්රහාරයක් දියත් කිරීමට අවශ්ය භූ දේශපාලනික සංදර්භය නිර්මාණය කර තිබිණි. මෙම කාලගුණික හයිබ්රිඩ් යුද මෙහෙයුම මගින් ඉන්දියානු සාගරයේ බලශක්ති සහ වෙළඳ නාවික මාර්ගය මත සහ මුහුදු යට සන්නිවේදන කේබල් මාර්ග මත පිහිටි භූ උපායික වශයෙන් වැදගත් රටවල් රැසක් එනම් ශ්රී ලංකාව, ඉන්දුනීසියාවේ සුමාත්රා, මලක්කා සමුද්ර සන්ධියේ පිහිටි මලයාසියාව,තායිලන්තය ආදි රටවල් වෙත දැඩි හානියක් සිදු කරන ලදි.
දිත්වා කුණාටුව ශ්රී ලංකාවට පැමිණීමට දින දෙකකට පෙර අද්භූත ජනක අළු වළාවක් ඉන්දියාවේ නවදිල්ලිය වසාගනිමින් තිබිණි. මෙම අළු වළාකුළ නිර්මාණය වූයේ ඉතා දුර බැහැර අප්රිකානු මහාද්විපයේ ඉතියෝපියාව තුළ හයිලි ගුබ්බි යන ගිනිකන්ද 2025 නොවැම්බර් මස 25 වැනි දින පිපිරී යාම හේතුවෙනි. වර්ෂ 12000ක කාලයක් තිස්සේ සක්රිය මෙම ගිනිකන්ද පළමුවරට සිය අලු ඉන්දියවෛ් නවදිල්ලිය වෙත දෙසට පාකර එවා තිබිණි!
නොවැම්බර් 28 වැනි දින කුණාටුව ලංකාව වෙත පැමිණීම හේතුවෙන් ශ්රී ලංකා නාවික හමුදාවේ 75 සංවත්සරය උත්සවය අවලංගු කර දැමීමට සිදු විය.නොවැම්බර් 30 වැනි දින පැවැත්වීමට සැලසුම්කර තිබූ මෙම උත්සවයට රුසියාව, ඉරානය, ඉන්දියාව, මලයාසියාව,පකිස්ථානය, සහ බංග්ලාදේශයේ නාවිකා හමුදාවන්ගේ නැව් සහභාගිවීමට නියමිතව තිබිණි. පසුව ශ්රී ලංකා රජයේ හමුදාවන් විසින් දියත් කරන ලද ආපදා සහන සහ මානුෂික ආධාර මෙහෙයුම් සඳහා ඉන්දියාව විශාල වශයෙන් ආධාර කළේය.
එක්සත් ජනපද විශේෂ හමුදා බලකායන් විසින් නොවැම්බර් මාසයේදී ඉරානය වෙත සැපයුම් ගෙන යමින් නෞකාවකට ශ්රී ලංකා මුහුදු සීමා ආසන්නයේදී බාධාකරනු ලැබිණි. මෙම මෙහෙයුම සඳහා ශ්රී ලංකාව යොදාගත්තාද යන්න අපැහැදිලිය.
දෙසැම්බර් 4 වැනි දින රුසියානු ජනාධිපතිවරයාගේ ඉන්දීය සංචාරය නියමිතව තිබියදී , ඉන්දියානු සාගරය ලෝකය හරහා බටහිරින් ඉතියෝපියාවේ සිට ද නැගෙනහිරින් ඉන්දුනීසියාවේ සිටද ගලා ආ “දේශගුණික ව්යසන ” ඉන්දීය සාගරයේ මැද පිහිටි ශ්රී ලංකාව ඉලක්ක කරමින් දිගහැරුණේ භූ දේශපාලනික මහාද්විපික භූතල ඝට්ටන සහ ආතතින් උත්සන්නවන වෙමින් පැවැති අතරය. ඉන්දියාව විසින් රුසියානු තෙල් සහ ගෑස් මිලදී ගැනීම වැලැක්වීමට එක්සත් ජනපදය ඉන්දියාව මත දැඩි රාජ්යත්රාන්ත්රික, වෙළඳ සහ ආර්ථික බලපෑම් සිදු කරමින් සිටියද ඉන්දියාව විසින් ඒවා නොතකා හැර තිබිණි.
එක්සත් ජනපදය විසින් කැරිබියන් සාගරයේ තෙල් නැව් කොල්ලකමින් වෙනිසියුලානු ජනාධිපති මධුරෝගේ රජය පෙරළා දැමීම සඳහා මොන්රෝ ගිවිසුම නැවත ප්රචණ්ඩ ලෙස බලගැන්වීමට වෑයම් දැරෙන පසුබිම තුළ, “පොපායි මෙහෙයුමට ” සමානව දිත්වා කුණාටුව ගෙනා ආ පණිවිඩය වූ “ඉන්දියානු සාගරය තුළ කාලගුණය අයත් එක්සත් ජනපදයටය ” යන්න එතරම්ම රහසිගත එකක් නොවූයේද? ඉන්දියාවේ විශාලතම ගුවන් සේවයට සිය ගුවන් ගමන් අත්හිටුවමින් දැවැන්ත අර්බුදයකට මුහුණ පෑමට සිදු වූයේ රුසියානු ජනාධිපතිවරයා ඉන්දියාවේ සිටියදීය. නමුත් උත්සන්නවන බටහිර බලපෑම් හමුවේ වුව ද ඉන්දියාව සීතල යුද සමයේ සිය දිගුකාලීන මිතුරා වූ රුසියාව අත්හැර දැමීමට සුදානම් බවක් නොපෙනිණි.
රුසියානු ජනාධිපතිවරයාගේ සංචාරයේදී ඉන්දියාව සහ රුසියාව අතර වෙළඳ සහ ආරක්ෂික සහයෝගිතාව පුළුල් කරමින් ගිවිසුම් ගණනාවකට අත්සන් තැබිණි. එමෙන්ම දෙරටේ වරායවල් ගුවන් තොටුපළවල් අන්යොන්ය වශයෙන් භාවිතා කිරීමට ඉඩ සලසන ගිවිසුමකටද (Reciprocal Exchange of Logistics Agreement – RELOS) දෙරට විසින් අත්සන් තබා ඇත.
භූ දේශපාලනික විචාරකයන් සඳහන් කර ඇත්තේ රුසියානු ජනාධිපතිවරයාගේ ඉන්දියානු නිල රාජ්ය සංචාරය සහ එහි ප්රතිඵල වූ කලී භූ දේශපාලනික භූමිකම්පාවක් මිස අනෙකක් නොවන බවය. බහුධ්රැවීය ලෝකයක් ගොඩනගනු සඳහා BRICS ආර්ථික හවුලට අයත් ආසියානු රටවල දේශපාලන සහ ආර්ථික සහයෝගිතාව සහ බැඳීම ශක්තිමත් කිරීම, ඩොලරය අත්හැරදැමීමේ ක්රියාවලිය වේගවත් වීම ආදිය හමුවේ වේගයෙන් ගිලෙමින් පවතින අධිරාජ්යය එය වළක්වනු සඳහා අතට අසුවන සෑම දෙයකින්ම පහර දෙමින් සිටින ආකාරය දැකිය හැකිය.
භූ ඉංජිනේරුකරණය ගැන එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ නිහඬතාව: ව්යසන ධනවාදය සහ එක්සත් ජාතින්ගේ CoP සම්මේලන
එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික අර්බුද සමුළුවේ (UN’s climate crisis Conference of the Parties -CoP) ) දී, භූ ඉංජිනේරුකරණය සහ කාලගුණික යුද්ධය හේතුවෙන් පෘථිවියේ ජීවයට එල්ලවී ඇති ඇති බරපතල තර්ජනය ගැන සඳහන් කිරීමට ඉදිරිපත්වන්නේ ඉතා ස්වල්ප දෙනෙකි. සිවිල් සමාජ ක්රියාකාරීන් සහ රාජ්ය නොවන සංවිධාන විසින් සිය අවධානය යොමු කර ඇත්තේ ජෛව හා විෂබීජ යුද්ධ අවි නිෂ්පාදනය කරන මිලිටරි ව්යාපාර කාර්මික පර්යේෂණ සංකීර්ණයට වඩා පොසිල ඉන්ධන භාවිතය නැවැත්වීම කෙරෙහිය.
මෙම සමුළුවට රාජ්යයන් නියෝජනය කරමින් සහභාගිවූ පාර්ශ්වයන් විසින් මිලිටරි ව්යාපාරික කාර්මික සංකීර්ණය ගැන කිසිදු සඳහනක් කිරීමෙන් හිතාමතාම වැළකුණු බව පැහැදිලි විය. නමුත් රාජ්ය නොවන සංවිධාන සහ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සිවිල් සමාජ ක්රියාකාරිකයන් පවා මිලිටරිමය අවශ්යතාවන් සඳහා පාරිසරික විපර්යාසයන් සිදුකිරීම( ENMOD) පිළිබඳව හෝ යුද ටැංකි, යුද නැව්, සබ්මැරීන්, ගුවන්යානා, බෝම්බ ආදියෙන් සමන්විත යුද යන්ත්රය විසින් සිදු කරන දැවැන්ත පාරිසරික දූෂණ ගැන කිසිදු සඳහනක් නොකිරීම කුතුහළය දනවන සුළුය.
එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ වර්තමාන මහලේකම් අන්තොනියෝ ගුටරෙස් යටතේ ලෝක සාමය ආරක්ෂා කිරීම සහ රාජ්යයන්ගේ ස්වෛරීත්වයට ගරු කිරීම පිළිබඳව එහි ව්යවස්ථාවේ 2.7 වගන්තිය යටතේ එම සංවිධානයට පැවරෙන මූලික වගකීම අත්හැර දමා ඇති බව පැහැදිලිය. ඒ අතර එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයට අනුබද්ධ සංවිධාන වන ලෝක සෞඛ්ය සංවිධානය (World Health Organization-WHO), ආහාර සහ කෘෂිකර්ම සංවිධානය (Food and Agriculture Organization of the United Nations- FAO), ආදි ඖෂධ සමාගම් ඇතුළ විවිධ බහුජාතික සමාගම්, රොකෆෙලර් සහ බිල් සහ මෙලින්ඩා ගේට්ස් පදනම ආදි පදනම් සංවිධාන ආදියේ අරමුදල්වලින් ලබාගනිමින් එම සමාගම් සහ පදනම් ආයතනවල න්යාය පත්රය ක්රියාත්මක කිරීම සඳහා “දේශගුණ විපර්යාස අර්බුද ”, “ වසංගත අර්බුද” ඇතුළු “සදාතනික බහුවිධ අර්බුද ” පිළිබඳව තමන්ගේම ප්රචාරක ව්යාපාර දියත්කරමින් මානුෂික ව්යසන ධනවාදය මුදාහරිමින් ජාතින්ගේ ධනය කොල්ලකෑමට මංපාදා ඇත. එමෙන්ම එක්සත් ජාතින්ගේ සංවර්ධන වැඩ සටහන (United Nations Development Programme-UNDP) විසින් නිල් සහ හරිත බැඳුම්කර,ස්වභාව ධර්මය සඳහා ණය හුවමාරුව සහ තිරසාරත්ව බැඳුම්කර අලෙවි කිරීමේ සංවිධානයක් බවට පත්ව තිබේ. විද්යුත් මෝටර් රථ නිෂ්පාදනය කරන සමාගම් “ දේශගුණික විපර්යාස අර්බුද” ආඛ්යානයේ පොසිල ඉන්ධන විරෝධය තුළින් වාසි ලබමින් විද්යුත් මෝටර් රථවල බැටරි සඳහා අවශ්ය විරල පෘථිවි ඛණිජ කැනීම මගින් දැවැන්ත පාරිසරික විනාශයක් සිදු කරමින් සිටිති.
එමෙන්ම මුහුද යට සන්නිවේදන දත්ත කේබල් මාර්ගයක පිහිටි ශ්රී ලංකාව වැනි භූ දේශපාලනික වශයෙන් වැදගත් ස්ථානවල ලෝකය පුරා විදුලිය සහ ජලය පිළිබඳ සංවේදී දැවැන්ත දත්ත මධ්යස්ථාන පිහිටුවීමට කඩිමුඩියේ සිදු කෙරෙමින් පවතින ක්රියාදාමයන් පිළිබඳවද එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ CoP සමුළුවලදී සාකච්ඡා කෙරෙන්නේ ඉතා අවම වශයෙනි. එලොන් මුස්ක්ගේ ස්ටාර්ලින්ක් සන්නිවේදන ජාලයට සමාන්තරව මෙම දත්ත මධ්යස්ථාන ගොඩනැගෙන්නේ ගෝලීය යුද යන්ත්රයේ අවශ්යතාව වෙනුවෙන් ඔත්තුබැලීමේ සහ නිරීක්ෂණය කිරීමේ පද්ධති නිර්මාණය කිරීම සඳහාය.මේ මගින් රැස්කෙරෙන සහ විශ්ලේෂණය කෙරෙන දත්ත සහ තොරතුරු “සිතිජයට එහා (Over the Horizon -OTH)” සහ “පූර්ණ යුද අවකාශ ආධිපත්යය මෙහෙයුම් (Full Spectrum Dominance -FSD)” වලදී යොදාගැනෙන චාලක නොවන අවි පද්ධති සඳහා භාවිතා කෙරේ. කෙසේ වුවද බ්රසීලයේ බෙලෙම් හිදී පැවැත්වුණු එක්සත් ජාතින්ගේ CoP සමුළුව ඉදිරිපිට විරෝධතා දක්වන ලද ඊනියා Gen-Z සමාජ මාධ්යජාලා ක්රියාකාරිකයන් බවට පරිවර්තනය වුණු පාරිසරික රාජ්ය නොවන සංවිධාන ක්රියාකාරිකයෝ මෙම කරුණු ගැන අවධානය යොමු නොකරන අතර ඔවුහු ජෝර්ජ් සොරෝස් විසින් මෙහෙයවන ග්රේටා තන්බර්ග් අනුගමනය කරමින් හුදු පොසිල ඉන්ධන විරෝධයට සීමා වී සිටිති.
ගෝලීය කාර්මික නිෂ්පාදනය මගින් සිදු කෙරෙන දූෂණය මෙන් කිහිපගුණයක් විනාශයක් පෘථිවිය මත සිදුකරන යුද්ධ හෝ මිලිටරිකාර්මික නිෂ්පාදන සංකීර්ණය මගින් සිදු කරන පරිසර හානියක් සිදු කරන කාලයක එක්සත් ජාතින්ගේ සංවිධානයේ දේශගුණික සමුළුවේ නියමකයන් අතරින් කීපදෙනෙකු හෝ ENMOD හෝ කාලගුණික යුද්ධය ගැන කෙදිනක හෝ අසා තිබුණාදැයි සැක සහිතය.
බෙලෙම් හිදි පැවැති මෙම CoP සමුළුව භූ ඉංජිනේරුකරණය සහ කාලගුණික යුද්ධය ගැන මෙන්ම ඩොලර් ට්රිලියනයක් වැය කරන එක්සත් ජනපද යුද යන්ත්රයේ සහ එහි මිලිටරි ව්යාපාරික කාර්මික සංකීර්ණයේ හානිකර පාරිසරික බලපෑම සම්පූර්ණයෙන්ම නිහඬතාව ආරක්ෂා කළේය. ලෝකයේ විශාලතම මිලිටරි කාර්මික පර්යේෂණ සහ සංවර්ධන අංශය සතුව ඇත්තේ එක්සත් ජනපදය වෙතය.
දිත්වා කුණාටු සඳහා සුදානම් කිරීම: භූ ඉංජිනේරුකරණය මගින් දේශගුණික ව්යසන නිර්මාණය
කෘත්රීම වර්ෂාව ඇති කිරීම සඳහා වළාකුළු වැපිරවීම වැනි තාක්ෂණයන්ගේ ඉතිහාසය අවම තරමින් 1960 ගණන් දක්වා දිවෙයි. 1940 සහ 50 දශකයන්හිදී එක්සත් ජනපදය විසින් බිකිනි ඇටොල් සහ මාෂල් දූපත්වලදී, න්යෂ්ටික සහ හයිඩ්රජන් බෝම්බ පිපිරවීම මගින් භූමි කම්පා සහ සුනාමි ඇති කිරීම පිළිබඳ පර්යේෂණ සිදු කර තිබේ. බිකිනි ඇටොල් දූපත් න්යෂ්ටික විකිරණ මගින් දූෂණය වී ඇති අතර එය ජීවින්ගේ වාසස්ථානය සඳහා නුසුදුසු ස්ථානයක් බවට පත්වී ඇත.
2004 දී ඉන්දීය සාගරය තුළ භූමිකම්පාවක් සහ එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස නැගෙනහිර සිය බටහිරට ගමන්ගත් දැවැන්ත සුනාමි රළ තරංග නිර්මාණය විය. ඉන්දුනිසියාවේ සුමාත්රා දිවයිනේ අචේ ප්රාන්තයේ හටගත් භූමිකම්පාවක් හේතුවෙන් හටගත් මෙම සුනාමි රළ තරංග දකුණු ආසියාව පසුකරමින් අප්රිකානු වෙරළ තීරයේ ටැන්සානියා සහ මොසැම්බික් දක්වා ගමන් කළේය. මෙයින් වඩාත්ම හානියට ගොදුරුවූයේ ඉන්දුනීසියාවේ අචේ ප්රාන්තය සහ ශ්රී ලංකාවය. එමෙන්ම තායිලන්තය, මලයාසියාව සහ ඉන්දියාවද මෙහි බලපෑමට ගොදුරු වූ අතර ජීවිත ලක්ෂයක් පමණ විනාශයට පත් විය.
ලෝකයේ ප්රධාන වරායන්,ගුවන්තොටුපළවල් සහ ගොඩබිම් සහ නාවික මාර්ග සම්බන්ධකරමින් ගෝලීය නිෂ්පාදනය සහ බෙදාහැරීම සම්බන්දීකරණය සඳහා 2004 වර්ෂය වනවිට චීනය විසින් දැවැන්ත ව්යාපෘතියක් දියත් කර තිබිණි. මෙය හඳුන්වන ලද්දේ වෙළඳ පථ සහ මාර්ග සමාරම්භක ව්යාපෘතිය (Belt and Road Initiative – BRI) යනුවෙනි. එමෙන්ම “මුතුවැල”(String of Pearls) යන අන්වර්ථ නමින්ද මෙය හඳුන්වන ලදි. 2004 වර්ෂය වූ කලී එක්සත් ජනපදයේ CIA සංවිධානය විසින් චීනයේ මේ ව්යාපෘතිය මගින් එක්සත් ජනපදයේ ගෝලීය ආධිපත්යය වෙත එල්ලවන තර්ජනය ගැන කථාකිරීම ආරම්භ කළ වසර විය. මේ වනවිට චීනය සහ ශ්රී ලංකාව අතර වෙළඳ සහ දේශපාලනික සබඳතා යහපත් මට්ටමක පැවැති අතර ශ්රී ලංකාවද චීනයේ BRI ව්යාපෘතිය සඳහා එක් වී තිබිණි. 2004 සුනාමිය මගින් ශ්රී ලංකාවේ දකුණුපළාතේ මුහුදු බඩ පෙදෙස්වලට මෙන්ම උතුරු නැගෙනහිර පළාත්වලටද දැඩි හානි සිදුවිය.
මෙහිදී අවධානයට ගතයුතු වැදගත් කරුණ නම් 2025 නොවැම්බරයේදී ඊසාන දිග මෝසම් වර්ෂාවන් සමග පැමිණි කුණාටුවට ගොදුරු රටවල් 2004 සුනාමියෙන් හානි වූ රටවල්ම වීමය. මෙම රටවල් පිහිටා ඇත්තේ ඉන්දියානු සාගරයේ වෙළඳ, බලශක්ති නාවික මාර්ගයේ සහ මුහුද යට සන්නිවේදන දත්ත කේබල් මාර්ග විහිදී ඇති පථය ඔස්සේය.
මේ අතර 2025 නොවැම්බර් මාසයේදී කුණාටුවෙන් හානියට පත් ඉන්දුනීසියාවේ සුමාත්රා අසල සුනාමි අනතුරු ඇඟවීමක් ද සිදු කෙරිණි. මෙවර වෙරළාසන්න තීරයට පමණක් නොව අධික වර්ෂාපතනය හේතුවෙන් ජලගැලීම් සහ නාය යෑම්වලින්ද සුමාත්රාවට හානි සිදුවිය. එම විනාශය ද එක්සත් ජනපදය විසින් වියට්නාමයට එරෙහිව දියත් කළ “ පොපායි කාලගුණික මෙහෙයුමේ” ප්රතිඵලවලට සමානය.
2004 සුනාමියෙන් පසුව එක්සත් ජනපදය විසින් ඉන්දියාව, ජපානය සහ ඕස්ට්රේලියාව සමග QUAD නැමැති ආරක්ෂක සංධානය ගොඩනගන ලදි. මෙම සන්ධානය පිහිටවීමේ ප්රකාශිත අරමුණ ලෙස හුවා දක්වන ලද්දේ ව්යසන අවස්ථාවලදී මානුෂික ආධාර සැපයීම බවයි. නමුත් එහි සැබෑ අරමුණ වූයේ චීනයේ BRI ව්යාපෘතියට එරෙහිව ආසියාතික රටවල සන්ධානයක් ගොඩ නගමින් චීනයේ බල ව්යාප්තිය අඩාල කිරීමය.
එක්සත් ජනපදයේ ශ්රී ලංකා තානාපතිනිය ජූලි චුංග් එක්සත් ජනපද හමුදාවන් කුණාටු වර්ෂාවෙන් හානි වූ ශ්රි ලංකාවට ගොඩ බැස්සවීමට අවශ්ය සුදානම් කිරීමේ කටයුතු සුපරීක්ෂා සහගතව සුදානම් කරන ලද්දේ ශ්රී ලංකාවේ ඊනියා නොබැඳි වෙස්මුහුණ ආරක්ෂා කරන අතරම ශ්රී ලංකාව තුළ එක්සත් ජනපද කඳවුරු නොමැති බව පෙන්වමින් ත්රිකුණාමලය වෙත ප්රවේශය සලසා ගැනීමටය.
දිත්වා කුණාටුව පැමිණීමට දින 14ක් වැනි සුළු කාලයකට පෙර එනම් නොවැම්බර් 14 වැනි දින කොළඹ එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය විසින් නිවේදනය කරන ලද්දේ එක්සත් ජනපදය සහ ශ්රී ලංකාව අතර ආරක්ෂක හවුල්කාරිත්වය ගැඹුරු සහ විධිමත් කිරීම සඳහා අවබෝධතා ගිවිසුමක් අත්සන් තබන ලදි. මෙම ගිවිසුම ක්රියාත්මක වන්නේ එක්සත් ජනපදයේ යුද දෙපාර්තුමේන්තුවේ රාජ්ය හවුල්කාරිත්ව වැඩ සටහන (State Partnership Program -SPP) යටතේය. මෙයට එක්සත් ජනපදයේ මොන්ටානා ජාතික ආරක්ෂක බලකාය සහ ශ්රී ලංකා හමුදාව සම්බන්ධ වනු ඇත.
එක්සත් ජනපද තානාපතිනිය ජූලි චුංග් එක්සත් ජනපදය සහ ශ්රී ලංකාව අතර ආරක්ෂක සහයෝගිතාවයේ නව පරිච්ඡේදයේ වැදගත්කම දැඩි පෙර දක්නා නුවණකින් යුතුව අවධාරණය කළාය: “මොන්ටානාහි ලැව්ගිනිවලට ප්රතිචාර දැක්වීමේ සිට ගංවතුර සහන දක්වාද විදේශයන්හි සාමසාධක කටයුතුවල සිට මානුෂික ආධාර සැපයීම දක්වාද ස්වකීය වෘත්තිකභාවය සහ සේවය පිළිබඳව සාඩම්බර වාර්තාවකට මොන්ටානා ජාතික ආරක්ෂක බලකාය හිමිකම් කියයි. ශ්රී ලංකාව සමග වන මෙම හවුල්කාරිත්වය නැවත සහතික කරන අද අත්සන් තබන ලද අවබෝධතා ගිවිසුම හරහා ඉන්දු පැසිෆික් කලාපයේ ආරක්ෂාව-විශ්වාසය ගොඩනැගීම, සූදානම සහ හවුල්කාරිත්වය හරහා කල්පවත්නා සාමය පිණිස වන අපගේ පොදු විසඳුම ශක්තිමත් කරයි.”
ඒ අයුරින් නොවැම්බර් 28 වැනි දින ඉන්ද්රජාලික ආකාරයකින් මතුව ශ්රී ලංකාවට විශේෂයෙන් කඳුකරයට දැඩි හානියක් සිදු කළ දිත්වා කුණාටුව පිළිගැනීම සඳහා කල්තබා වේදිකාව සකසන ලද බව පැහැදිලිය.නොවැම්බර් 14 වැනි දින අත්සන් තබන ලද මේ අවබෝධතා ගිවිසුමෙන් සතියකට පසුව එනම් නොවැම්බර් 22 වැනි දින එක්සත් ජනපද හමුදා නිලධාරින් පිරිසක් දැවැන්ත C-103 හර්කියුලස් ගුවන් යානා දෙකක් සමග ශ්රී ලංකාවේ කටුනායක ගුවන් හමුදා කඳවුරට ගොඩ බසින ලද්දේ “මානුෂික ආධාර සැපයීම ” සඳහාය.
ශ්රී ලංකාවේ ආහාර සුරක්ෂිතතාව, බලශක්ති සහ ප්රවාහන යටිව්යුහය ඉලක්ක කරමින් මධ්යම කඳුකරය වෙත වැසි ඇති කිරීම
ශ්රී ලංකාවේ ජනතාව 700කට අධික පිරිසක් මරණයට පත්කළ සහ තවත් සියගණනක් අතුරුදහන් කළ ජලගැලීම් සහ නාය යෑම් ඇති කළ දිත්වා කුණාටුවේ ඉලක්කය වී තිබුණේ ශ්රී ලංකාවේ මනරම් කඳුකරය සහ කෘෂිකාර්මික වශයෙන් වැදගත් ප්රදේශ වේ. ජාතික ආහාර සුරක්ෂිතතාව, බලශක්ති සහ ප්රවාහන යටිතල ව්යුහය විනාශ කරන ලදි.මෙම විනාශය 2004 සුනාමිය මගින් ශ්රී ලංකාවේ වෙරලබඩ ජනතාව 30000ක් මරණයට පත්කරමින් සිදු කළ හානියට විශ්මය ජනක ආකාරයකින් සමානය.
සැලසුම්කිරීම, වේදිකාගත කිරීම, සංයුක්ත කිරීම හා ව්යසනයේ ද්විත්ව මුදා හැරීම සහ ව්යසන ධනවාදය සඳහා අවස්ථාවන් උත්ප්රේරණය කිරීම වනාහි දේශගුණික යුද මෙහෙයුම් සඳහා වන පර්යේෂණ, සැලසුම් සහ අරමුදල් සැපයීම් චක්රයේ කොටස් වේ.
Environmental Observatory නම් වෙබ් අඩවියේ පළ වූ “ පරිසර විකෘතිකරණයේ සිට භූ ඉංජිනේරුකරණය දක්වා: පරිසරය යුද අවියක් ලෙස ”(From ENMOD to geoengineering: the environment as a weapon of war:) නම් ලිපියේ දක්වා ඇති ආකාරයට
ජල සැපයුම් යටිතල ව්යුහයන් යුද්ධ ආයුධයක් බවට පත් කිරීම එවැනි දේ සඳහා උදාහරණ සපයයි.මහා වේලි, ජල පොම්ප මධ්යස්ථාන, සත්කාරක යන්ත්ර හෝ ජලනල, ආදිය සිවිල් වැසියන් යටත් කිරීමේදී අරමුණු සහගත ඉලක්කයක් බවට පත්විය හැකිය. එයට විකල්පයක් ලෙස ඉහත සඳහන් යටිතල ව්යුහයන් අත්පත්කරගෙන ඒවා සතුරාට එරෙහිව සක්රියව යෙදීම ද සිදු කරනු ඇත.මේ ආකාරයෙන් ජලය අවියක් ලෙස භාවිතා කිරීම ආකාර කීපයකින් සිදු විය හැකිය. ජල මාර්ග වෙනත් දිශාවකට හැරවීම හෝ ඒවා වසාදැමීම මගින් භූමියේ විශාල ප්රදේශයක් ජලයෙන් යටවීමට සලස්වමින් සතුරාට සහ සිවිල් ජනගහණයට හානි සිදු කිරීම ආදිය නිදසුන් ලෙස දැක්විය හැකිය. මේ ආකාරයේ පාරිසරික යුද ක්රියා ඊශ්රායල් පලස්තීනගැටුම තුළ දී ඊශ්රායලය විසින් භාවිතා කර ඇත. ගාසා තීරයේ ජලවහන පද්ධතිය චේතාන්විතවම ඉලක්ක කරමින් ප්රහාර දියත් කිරීම ඊශ්රායලය විසින් සිදු කරන ලදි.
2019 දී එක්සත් ජනපදය විසින් ශ්රී ලංකාවට අත්සන් කිරීමට බලකරන ලද සහස්ර සහයෝගිතා ගිවිසුම (Millennium Challenge Corporation compact ) මගින් ශ්රී ලංකාවේ විදුලිය ඇතුළු බලශක්ති යටිතල ව්යුහයන්, දුම්රිය ඇතුළු ප්රවාහන යටිතල ව්යුහයන්ගේ පාලනය පවරාගැනීමට උත්සාහ දරන ලදි. ඒ අවස්ථාවේදී එය සාර්ථක නොවූ නමුත් පසුව ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදල විසින් 2022 ආර්ථික අර්බුදයෙන් පසුව ණය ප්රතිව්යුහගතකරණය යටතේ පුද්ගලීකරණයේ මුවාවෙන් එම යටිතල ව්යුහයන් විදේශීය සමාගම් වෙත පවරාගැනීමේ ක්රියාදාමයක් දියත්කරන ලදි.
ශ්රී ලංකාව නැවතත් බටහිර සන්ධානයේ ආධාර ලබන සුරතලෙකු බවට පත්ව තිබේ. දැන් මෙම ආධාර ශ්රී ලංකාව නැවත ගොඩනැගීම පිණිස යොදවන බව පැවසුණද මේ ගොඩ නැගීම සිදුවන්නේ පරිසර සංරක්ෂණයේ ධජය යටතට මුවා වී අවදානම් සහගත කලාප ලෙස නම් කරන ලද ප්රදේශවල ජනතාවට එම ප්රදේශ තහනම් කලාපයක් කර ඒවා නේචර් කොන්සර්වන්සි වැනි බටහිර බැංකු පද්ධතිය විසින් මෙහෙයවන පරිසර සංවිධාන වෙත පැවැරීමය. මේ අනුව වසර සිය ගණනක් තිස්සේ ස්වභාව ධර්මයෙන් හෝ දේශගුණයෙන් කිසිදු බරපතල තර්ජනයක් එල්ලනොවී ජීවත් වූ ජනතාවක් මත කාලගුණික යුද ප්රහාරයක් එල්ලකරමින් එහි ප්රතිවිපාක ලෙස ජලගැලීම් සහ නාය යෑම් ඇති වූ විට ඔවුන්ගේ ගම්බිම් අවදානම් සහගත කලාප ලෙස නම් කරමින් ඔවුන් සිය උපන් බිම තුළම අවතැන් වූවන් බවට පත්කර තිබේ. දැන් මේ පිරිස් සඳහා තට්ටු නිවාස ඉදි කර දෙන බව පැවසේ. මේ තට්ටු නිවාස ඉදිකරනු ඇත්තේ සමාගම් විසින්වනු ඇති අතර එවායේ හිමිකරුවන් වනු ඇත්තේද එම සමාගම්ය. එනම් භූමිය සඳහා වන අයිතිය ජනතාවගෙන් උදුරාගෙන ඔවුන් කුලී පදිංචිකරුවන් බවට පත් කිරිමට මේ අයුරින් සැලසුම් කර තිබේ.
දේශීය වශයෙන් රට එක්සත් ජනපද ඩොලර්, යුරෝ බැඳුම්කර ණය උගුලේ සිරවී සිටින අතර ඩොලර් ඉපැයීම සඳහා නන්නත්තාර උත්සාහයක නිරතවීමට බල කෙරී තිබේ. වන ආවරණය ඉවත් කරමින් කඳුකරයේ සංචාරක හෝටල් සහ සංචාරක ආකර්ශණ උද්යාන ඉදි කරනලද අතර කඳුකරයේ ඉඩම් අක්කර දහස් ගණන් විදේශීය කෘෂිකාර්මික ව්යාපාරික සමාගම්වලට විකුණා දමමින් තිබේ. මෙම භූමිය සුරාකෑමට ලක්කෙරෙන මෙම ඊනියා සංවර්ධන ව්යසනයන් විසින් “මානව සාධක මත සිදුවන දේශගුණ විපර්යාසයේ ප්රතිඵල ” ලෙස හුවා දක්වමින් සිය වස් ගණනාවක් තිස්සේ සොබාදහම සමග සහජීවනයෙන් එම පෙදෙස්වල ජීවත් වූ සාමාන්ය ජනතාව එම පෙදෙස්වලින් ඉවත්කර කිසිදු අයිතිවාසිකමක් කිව නොහැකි, තමන්ගේ සංස්කෘතික ජීවිතයෙන් මුළුමණින්ම වියෝකරන ලද සහ කිසිදු අයිතිවාසිකමක් නැති ජනපද වෙත ගාල්කිරීමට සැලසුම් කෙරී ඇත්තේ ඇමෙරිකාවේ ස්වදේශික ජනයා නිසරු ශූෂ්ක බිම් පෙදෙස්තුළ ගාල් කරන ලද ආකාරයම අනුගමනය කරමිනි.
සොබාදහම ආන්තික ලෙස සූරාකෑමට සිදුවන තත්ත්වයක් උද්ගත කෙරී ඇත්තේ එක්සත් ජනපද ඩොලර්-යුරෝ බැඳුම්කර ණය උගුල හමුවේ රුපියල අවප්රමාණ කිරීම හේතුවෙනි. ව්යසන ධනවාදයේ බහුවිධ ආකාරයන් රැහැන් පරිවර්තනය වී ආකාරයට නිදුසුන් ලෙස ණය සඳහා ස්වභාව ධර්මය හුවමාරුව, නිල්-හරිත සහ තිරසාරත්ව බැඳුම්කර ජාවාරම ආදිය දැක්විය හැකිය.
උත්සව සමරන ජනතාවන් ඉලක්ක කරන ලද සැලසුම් සහගත ව්යසන
ආසියාව පුරා සිදුවන ව්යසනයන් සැලසුම් කෙරී ඇත්තේ ජනතාවගේ අවධානය ආගමික උත්සව සැමරීම වෙත යොමුව තිබියදීද? ISIS නම් ත්රස්තවාදි සංවිධානයක් විසින් දියත් කරන ලද කියැවෙන 2019 පාස්කු ඉරිදා ප්රහාරය දියත්වූයේ ජනතාව සිය නිවාඩු දිනවල විවේකය ගතකරමින් සිදුවෙමින් පවත්නා දේ පිළිබඳව අවධානය යොමු කිරීමෙන් ඉවත්ව සිටියදීය. 2004 දෙසැම්බර් 26 සුනාමිය පැමිණියේ නත්තල් උත්සවය ජනතාව නත්තල් උත්සවය සමරමින් සිටියදීය. ඒ ආකාරයටම 2025 නොවැම්රයේදී ශ්රී ලංකාව දිත්වා කුණාටුවේ ව්යසනයට ගොදුරු වූයේත් ඒ දිනවලම ඇමෙරිකන් වාසුළි වර්ෂාවන් විසින් ඇතිකරන ලද ව්යසනයන්ට ඉන්දුනීසියාවේ අචේ, තායිලන්තය සහ මලයාසියාව ගොදුරු වූයේත් එක්සත් ජනපදය “Thanks Giving Holiday” සමරන අතරය.
පැහැදිලිව දැකගත හැකි දෙයක් නම් ව්යසනයන්ගේ පරිමාණය අනුමාන කිරීමට, මැනීමට සහ නිරීක්ෂණය කිරීමට පවත්නා උපකරණ, තාක්ෂණය සහ ආයතන (ජාතික ඉදිකිරීම් අධිකාරිය වැනි/National Building authority -NBRO) විශාල සහ දියුණුවන තරමට ව්යසනයන්ගේ ගැඹුර සහ හානි වළක්වාගැනීමේ නොහැකියාව ආදියද විශාල වන බවය. මෙම තත්ත්වය විසින් මතුකරන ප්රශ්නය වන්නේ මෙවැනි ආයතන පිහිටුවීමේ අර්ථය කුමක් ද යන්නයි. මෙම ආයතන ව්යසනයන් වැලැක්වීමට අසමත්වූ නමුත් ඉන් අනතුරුව දියත්වන ව්යසන ධනවාදයේ මෙවලම් ලෙසින් ක්රියාත්මක වෙමින් පවතින අතර මෙම ද්විත්ව ක්රියාකාරි තාක්ෂණයන් නිශ්චිතවම ව්යසනයන් නිර්මාණයටත් අනතුරුව ඒවායින් ප්රතිලාභ ලබන ව්යසන ධනවාදයටත් ප්රයෝජනවත් බව මෙමගින් පැහැදිලිය.
මානුෂික ආධාර සැපයීමට බව පවසමින් එක්සත් ජනපද ගුවන් හමුදා නිලධාරින් 60ක් ශ්රී ලංකාවට ගොඩ බසින ලද ඒ ව්යසනයෙන් සතියකට පසුවය. ඒ වනවිට පිරිසිදු කිරීමේ සහ ගලවාගැනීමේ කටයුතු බොහොමයක් නිමා වී තිබිණි.දිවයින ගොඩ බසින ලද කුණාටු තත්ත්වයන් තුළ පියාසර කළ හැකි C-130 හර්කියුලස් ගුවන් යානා මෙන්ම එහි ප්රභේදයක් වන කාලගුණ නිරීක්ෂණ සහ තොරතුරු රැස් කිරීමේ හැකියාව ඇති WC-130 ගුවන් යානාද ඊට ඇතුළත්විය. අතීතයේදී මේවා වළාකුළු වැපිරීමේ කටයුතු සඳහා භාවිතා කර තිබිණි. මෙම ගුවන් යානාව එහි දරාගැනීමේ හැකියාව, විශාල ධාරිතාවක් ප්රවාහනය කිරීමේ හැකියාව සහ විවිධ තත්ත්වයන් යටතේ ක්රියාත්මකවීමේ හැකියාව යන කරුණු මත බෙහෙවින් ඇගයීමට ලක් වූ එකකි.
වර්තමාන ව්යාජ වාමාංශික ජාතික ජනබලවේග ආණ්ඩුව මෑතකදී එක්සත් ජනපද සමග අත්සන් කරන ලද ආරක්ෂක ගිවිසුම් හේතුවෙන් තමන්ට අවශ්ය ආකාරයට හමුදා සෙබළුන් සහ හමුදා උපකරණ උපාය මාර්ගික වශයෙන් වැදගත් මෙම ඉන්දියන් සාගර දිවයිනට ගොඩබැස්වීමට ඇමෙරිකාවට හැකියාව ලැබී තිබේ.
සීත යුද්ධ සමයේ කලාපීය ඉතිහාසය නැවත ප්රති නිර්මාණය වන බවක් පෙනෙන්නට තිබේ. ඉන්දියාව සිය දිගුකාලීන මිතුරා රුසියාව වෙත නැවත සමීප වෙමින් සිටින අතර ජේ ආර් ජයවර්ධන පාලන සමයේදී සිදු වූවාක් මෙන් ශ්රී ලංකාව නැවතත් විවිධ ආරක්ෂක ගිවිසුම් යටතේ එක්සත් ජනපද මිලිටරි කක්ෂය තුළ ගැඹුරට ගිලා බසිමින් පවතී. සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ අන්තර්-විවාහ සිදුකරමින් සහජීවනයෙන් සිටි සිංහල සහ දෙමල භාෂාවන් කතාකරන ජනතාවන් අතර “ වාර්ගික ගැටුමක් ” නිර්මාණය කරමින් 1980 දශකයේදී එය ප්රොක්සි සිවිල් යුද්ධයක් බවට පත්වූයේ සීතල යුද්ධයේ මෙම භූදේශපාලනික සිතියම තුළය. සෝවියට් සංගමයේ සමීප සගයෙකු වූ ඉන්දියාව දෙමල විමුක්ති කොටි සංවිධානය ඇතුළු දෙමළ ඊලාම් සටන්කාමි සංවිධානවලට ආධාර සපයන ලද්දේ එක්සත් ජනපද ගැති ජේ. ආර්. ජයවර්ධන විසින් ශ්රී ලංකාවේ උපායමාර්ගික වශයෙන් වැදගත් ත්රිකුණාමල වරාය තුළ එක්සත් ජනපද හමුදා කඳවුරු ඇති කිරීමට ඉඩ දෙනු ඇතැයි යන බිය හේතුවෙනි. 1983 දී දෙමළ ජනතාවට එරෙහිව දියත්වූ ප්රචණ්ඩ අරගල හේතුවෙන් සිවිල් යුද්ධය උත්සන්න වූ අතර බ්රිතාන්ය MI-6 සහ ඊශ්රයල් මොසාඩ් ඔත්තු සේවා විසින් ශ්රී ලංකාවේ නැගෙනහිර විශේෂ කාර්ය බලකා පුහුණු කඳවුරු පිහිටුවන ලදි. මෙම බලකායන් විවිධ යුද අපරාධ සහ මානව හිමිකම් උල්ලංඝණයන් පිළිබඳ දැඩි චෝදනාවන්ට ලක් විය.එක්සත් ජනපදයේ වර්ණ විප්ලව මාදිලියක් වූ 2022 අරගල මෙහෙයුම තුළදී නිරීක්ෂණය කළ හැකි වූ ඇතැම් කරුණු අනුව මෙම විශේෂ කාර්ය බලකායන් තවමත් පාර්ශ්වික වශයෙන් විදේශ බලවේගයන් විසින් හසුරුවන බව පැහැදිලි විය.
ENMOD ගිවිසුම සහ භූ ඉංජිනේරුකරණ යුද්ධයේ සහ දේශගුණික අපරාධවල වින්දිතයන්ට වන්දි ගෙවීම
ගෝලීය දේශපාලනික සහ ආර්ථික බලය හුවමාරු වෙමින් පවතින මෙම යුගය තුළ හයිබ්රිඩ් යුද මාදිලිය වඩවඩාත් භාවිතයට ගැනෙන බවක් දක්නට තිබේ. මෙම හයිබ්රිඩ් යුද මාදිලියේ එක් ආකාරයක් නම් කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් සහ භූ ඉංජිනේරුකරණයයි. මේ මගින් තමන්ගේ ඉලක්ක ගත රාජ්යයට හෝ ප්රජාවට ඔවුන්ට වටහාගත නොහැකි ආකාරයට සහ තමන්ට වගකීම නොපැවරෙන ආකාරයට යුද ප්රකාශ කිරීමකින් තොරවම හානි සිදු කිරීමේ හැකියාව ලැබේ. එනම් මෙම කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් දියත් කිරීම මගින් තමන් අපේක්ෂිත මිලිටරිමය, භූ දේශපාලනික හෝ ආර්ථික වාසි තමන්ට ලබාගත හැකි අතරම එහි වගකීම කාබන් විමෝචනය හේතුවෙන් පෘථිවි උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම නිසා සිදුවන්නේ යැයි කියන දේශගුණික විපර්යාසයන්ට පවරා තමන් නිදොස් විය (plausibly deniable) හැකිය.
මෙවැනි තත්ත්වයක් තුළ හයිබ්රිඩ් ආර්ථික යුද මෙහෙයුම් සමග ඒකාබද්ධව කාලගුණ විකෘතිකරණ තාක්ෂණයන් යොදාගෙන සිදු කරනු ලබන දේශගුණික අපරාධවල වින්දිතයන් බවට පත් දකුණු සහ නැගෙනහිර ආසියාතික රටවල ජනතාවන්ට වන්දි ලබාගැනීමට කටයුතු කිරීමේදී ENMOD ගිවිසුමේ අදාළත්වය වැදගත්ය.
මෙවැනිම ආකාරයෙන් දියත් කරනු ලබන “දේශගුණික ව්යසනයන් ” වලට කැරිබියන් දූපත් නිරන්තරයෙන් ගොදුරු වේ. ඉතා මෑතකදී දක්නට ලැබුණ සිදුවීම් නම් මෙලිස්සා කුණාටුවයි. කියුබාව, හයිටිය, ජැමෙයිකාව, පුවර්ටෝ රිකෝ වැනි දූපත් රාජ්යයන්ගේ බලශක්ති සහප්රවාහන යටිතල ව්යුහයන් සහ ආහාර සුරක්ෂිතතාව මෙවැනි භූ ඉංජිනේරුකරණ අත්හදාබැලීම් සහ කාලගුණික යුද ප්රහාරයන්ගේ ඉලක්ක බවට පත්ව තිබේ. නිරන්තර ජලගැලීම්, සුළි කුණාටු, භූමිකම්පාවන් විසින් ආර්ථිකය සහ ජනජීවිතය බිඳ දමමින් තිබේ.
සත්තකින්ම, පසමිතුරු භූ ඉංජිනේරුකරණ මෙහෙයුම් හේතුවෙන් ප්රධාන නාවික ගමනාගමන මාර්ගයන් මත පිහිටි දිවයින් රාජ්යයන් නිශ්චිතවම දැඩි අවදානමකට මුහුණ පා තිබේ.එවැනි අවදානම්වලට මුහුණපා ඇති දූපත් රාජ්යයන් නම් ඉන්දියානු සාගරයේ චාගෝස් දූපත්, මාෂල් දූපත්, ඉන්දුනීසියාවේ සුමාත්රා, බාලි සහ අනෙකුත් දූපත්, පිලිපීනයේ දූපත් සහ ශ්රී ලංකාව ආදිය වේ. මේ ලැයිස්තුව තවත් දිගය.
තවද, එක්සත් ජනපද හමුදා කඳවුරු හෝ උපකරණ ස්ථානගත කර ඇති ගෝලීය දකුණේ රටවල් සහ කලාප තුළ (පිලිපීනය, ජපානය) භූ ඉංජිනේරුකරණ මගින් ඇති කරන ලද හෝ වේදිකා ගත කරන ලද දේශගුණික ව්යසනයන්ගේ බලපෑමට වඩාත් ගොදුරුවන බවට ඓතිහාසික සාක්ෂි සහ රටාවන් පවතී.
මෙම දේශගුණික අපරාධවලට වගකිව යුතු රාජ්යයන්ට නඩු පැවැරීම සඳහා ඔවුන්ගේ කාලගුණික යුද්ධයේ බලපෑමට යටත් රටවල විශේෂයෙන්ම දූපත්වල වින්දිත කණ්ඩායම් විසින් මෙම වේදිකාගත දේශගුණික ව්යසනයන් පිළිබඳ දත්ත සහ සාක්ෂි රැස්කිරීමටත් කටයුතු කිරීමට කාලය එළැඹ තිබේ. ENMOD ගිවිසුම විසින් හානි සහ විනාශකිරීම් ඇතිකිරීම පිණිස කාලගුණික විපර්යාසකරණ තාක්ෂණයන් භාවිතා කිරීම නැතහොත් කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් තහනම් කර තිබේ. 2010 දී සම්මත කරන ලද ජෛව විවිධත්ව ගිවිසුම (Convention on Biological Diversity ) විසින්ද සමහර කාලගුණික විපර්යාසකරණ තාක්ෂණයන් සහ භූ ඉංජිනේරුකරණ තාක්ෂණයන් තහනම් කර තිබේ.3
අවසාන වශයෙන්, දිත්වා කුණාටුව වැනි ස්වභාවික නොවන ස්වාභාවික ව්යසනයන්ගේ යුගය තුළ, එක්සත් ජනපද ඩොලර් සහ යුරෝ බැඳුම්කර ණය උගුලේ සිර වූ ශ්රී ලංකාව එවැන්නකට ගොදුරු වීම අහම්බයක් ලෙසින් සැළකිය හැකිද? මනා ලෙස සැපයෙන අරමුදල් වලින් පවත්වාගෙන යන වංචනික හරිත දේශපාලනයේ නිරත රාජ්ය නොවන සංවිධානවල ක්රියාකාරිකයන් අතර, එක්සත් ජනපදය විසින් අග්නිදිග ආසියාවේ දියත් කරන ලද භූ ඉංජිනේරුකරණය සහ කාලගුණික යුද මෙහෙයුම් පිළිබඳව හෝ ENMOD ගිවිසුම පිළිබඳව දන්නේ ඉතා ස්වල්ප දෙනෙකි.
පොසිල ඉන්ධන දහනයට වඩා කීපගුණයක පරිසර දූෂණයක් සිදු කරන සහ ඒවාට කීපගුණයක තර්ජනයක් පෘථිවියට සහ එහි ජීවින් මත එල්ල කරන එක්සත් ජනපදයේ ආසියානු හමුදා කඳවුරු වසා දමන ලෙස හෝ එක්සත් ජනපද යුද යන්ත්රය ඉන්දියන් සාගරයෙන් ඉවත් කරන ලෙසට මෙම පරිසර ක්රියාකාරිකයන් ඉල්ලා නොසිටින්නේ මන්ද?
ෆේබියන් ඩෙරුඑල (Fabien Deruelle) විසින් “භූ විද්යා, පරිසර සහ පෘථිවි විද්යා ජාත්යන්තරයේ ජර්නලය”(Journal of Geography, Environment and Earth Science International ) වෙත 2023 දී ලියන ලද ලිපියේ මෙසේ සඳහන් වේ. “ස්වාභාවික ව්යසනයන් සියල්ල ස්වාභාවික නොවන අතර පසුගිය වසර 20 තුළ සිදූ ස්වාභාවික ව්යසන සංඛ්යාව සහ ඒවායේ තීව්රතාව ශීඝ්රයෙන් ඉහළ යාම පිළිබඳව වඩාත්ම විශ්වාස කළ හැකි පැහැදිලි කිරීම වන්නේ යුදමය දේශගුණික සහ පාරිසරික විපර්යාසකරණ තාක්ෂණයන් භාවිතයේ යෙදවීම බව “කාලගුණය අත්පත් කරගැනීමට ” කටයුතු කරන්නවුන් විසින් කාලගුණය “ බලය බහුගුණනය කරන්නක්” ලෙස යොදාගනිමින් තිබෙන සමයක පැහැදිලිව පෙනී යයි.”
ධරිණි රාජසිංහම් සේනානායක
පරිවර්තනය අජිත් සී හේරත්
ආචාර්ය ධරණී රාජසිංහම් සේනානායක ජාත්යන්තර සංවර්ධනය සහ දේශපාලනික ආර්ථික විශ්ලේෂණයන් සම්බන්ධ ප්රවීණත්වයක් සහිත සංස්කෘතික මානව විද්යාඥවරියකි.ඇය විසින් ඉතා මෑතකදී පළ කරන ලද කෘතිය වන්නේ “Multi-religiosity in Contemporary Sri Lanka: Innovation, Shared Spaces, Contestation’ යන කෘතියයි. |
මූලාශ්ර
- The ENMOD Convention (1977): Safeguarding the Planet from Environmental Warfare
- Weaponized weather emerges as new hybrid warfare tool
- Hidden History of the US: When the Weather Was a Weapon
- Rainmaking Is Used As Weapon by U.S.
- Pilot union urges FAA to reject Rainmaker’s drone cloud-seeding plan
- Foreign warships arrive in Sri Lanka to take part in International Fleet Review 2025
- US naval experts in Lanka to help broaden hydrographic mapping skills
- Making It Rain
- U.S. Forces Raid Ship, Seize Cargo Headed to Iran From China
- From ENMOD to geoengineering: the environment as a weapon of war
- Weather as a Force Multiplier: Owning the Weather in 2025